حَفْز (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حَفْز از
مفردات نهج البلاغه به معنای دفع است.
حضرت علی (علیه‌السلام) در
دعای استسقاء از این واژه استفاده نموده است.
حَفْز به معنای دفع (از پشت زدن و انداختن) است. «
حفزه حفزا: دفعه من خلفه».
برخی از مواردی که در
نهج البلاغه استفاده شده به شرح ذیل می‌باشد:
حضرت علی (علیه‌السلام) در دعای استسقاء فرموده:
«اللَّهُمَّ ... وَ أَنْزِلْ عَلَيْنَا سَمَاءً مُخْضِلَةً، مِدْرَاراً هَاطِلَةً، يُدَافِعُ الْوَدْقُ مِنْهَا الْوَدْقَ، وَ يَحْفِزُ الْقَطْرُ مِنْهَا الْقَطْرَ»؛
«خدایا بر ما بارانی بفرست پر
آب و شدید که در آن
باران، باران را و قطره‌ها، قطره‌ها را دفع کند و براند».
حفز، نسبت به معنی اوّلی با سوق دادن نیز مناسب است که یک نوع دفع کردن و راندن می‌باشد لذا وقتی که
عمر بن الخطاب با آن حضرت
مشورت کرد که خودش در جنگ با
ایران شرکت کند، امام نظر داد که خودش صلاح نیست برود بلکه یک جنگ آزموده را با عدّه‌ای از ورزیدگان بفرستد و چنین فرمود:
«فَابْعَثْ إِلَيْهِمْ رَجُلاً مِحْرَباً، وَ احْفِزْ مَعَهُ أَهْلَ الْبَلاَءِ وَ النَّصِيحَةِ»؛
«یعنی مردی که اهل حرب و جنگ است به سوی ایرانیان به فرست و با او آنان را که اهل بلاء و امتحان دادگان و خیر خواهانند سوق ده».
حضرت علی (علیه‌السلام) درباره
دنیا فرموده:
«فَهِيَ تَحْفِزُ بِالْفَنَاءِ سُكَّانَهَا، وَ تَحْدُو بِالْمَوْتِ جِيرَانَهَا»؛
«دنیا سوق می‌دهد به طرف فنا ساکنان خود را و می‌خواند به طرف مرگ همسایگان خویش را».
از این ماده پنج مورد در «نهج البلاغه» آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «حفز»، ج۱، ص۲۸۶.
