حَرَیٰ - به فتح حاء (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حَرَیٰ (به فتح حاء و سکون یاء)
تَحَرّی (به فتح تاء و حاء) از
مفردات نهج البلاغه به معنای طلب شیء و قصد آن است و کلمه
اَحری از مشتقات این واژه است.
حضرت علی (علیه‌السلام) درباره آمادگی برای
قیامت و برخورد با
منافق از این واژه استفاده نموده است.
حَرَیٰ یا
تَحَرّی به معنای طلب شیء و قصد آن آمده است.
چنان‌که گفته می‌شود: «
تحرّی الامر: قصده».
واژه‌ی «
حریّ» به معنای لایق و سزاوار آمده است.
واژه‌ی «
أَحْرَى» به معنای لایق‌تر آمده است.
برخی از مواردی که در
نهج البلاغه استفاده شده به شرح ذیل می‌باشد:
امام (صلوات‌الله‌علیه) در خصوص آمادگی برای قیامت فرموده است:
«فَتَحَرَّ مِنْ اَمْرِکَ مَا یَقُومُ بِهِ عُذْرُکَ، وَ تَثْبُتُ بِهِ حُجَّتُکَ، وَ خُذْ مَا یَبْقَی لَکَ مِمَّا لاَ تَبْقَی لَهُ»؛
«از کار خود آن‌را بطلب که عذرت با آن مقبول و دلیلت ثابت می‌شود،
عمل صالح را که برای تو باقی می‌ماند برگیر از
دنیایی که برای آن باقی نخواهی ماند».
امام (علیه‌السلام) در پاسخ به اعتراض
اشعث بن قیس (هنگامی که بالای
منبر در حال
خطبه خواندن بود و او خطاب به آن حضرت (علیه‌السلام) گفت: این سخن به‌ضرر توست نه به نفع تو!) فرموده است:
«و مَا یُدْرِیکَ مَا عَلَیَّ مِمَّا لِی؟ عَلَیْکَ لَعْنَةُ اللهِ وَ لَعْنَةُ اللاَّعِنِینَ! ... وَ اِنَّ امْرَاً دَلَّ عَلَی قَوْمِهِ السَّیْفَ، وَ سَاقَ اِلَیْهِمُ الحَتْفَ، لَحَرِیٌّ اَنْ یَمقُتَهُ الاْقْرَبُ، وَلاَ یَاْمَنَهُ الاْبْعَدُ!»؛
«
لعنت خدا و لعنت لعنت کنندگان بر تو باد، تو چه می‌دانی آنچه را که به‌ضرر من است از آنچه به نفع من است ... مردی که
شمشیر را به‌طرف قومش دلالت کرده و
مرگ را بر آن‌ها آورده است، سزاوار است که نزدیکان، او را
دشمن دارند و بیگانگان امانش ندهند».
در جریانی اشعث قوم خویش را فریب داد و
خالد بن ولید را در
یمامه بر آن‌ها حمله‌ور کرد، خالد آن‌ها را کشت، امام (علیه‌السلام) نیز به آن جریان اشاره فرموده است.
این واژه هفت بار در «نهج البلاغه» آمده است.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «حری»، ص۲۶۸.
