• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حَدِیدٌ (لغات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





حَدِیدٌ: (فَبَصَرُكَ الْيَوْمَ حَديدٌ)
در اصل به معنى «آهن» است و نيز به معنى «تند و تيز» و «چاقو يا شمشير تيز» آمده است و سپس همان گونه كه «برنده» صفت شمشير و كارد است به «تيزبينى و تيزفهمى» نيز اطلاق شده است (حَديدٌ النَّظَر، حَديدُ الْفَهْم). اما در فارسی به زبان گويا و نطق فصیح نيز «برنده» اطلاق مى‌شود و از اين جا روشن مى‌شود كه منظور از «بصر» در آیه مورد بحث، چشم ظاهر نيست، بلكه همان چشم عقل و دل است.



به موردی از کاربرد حَدِیدٌ در قرآن، اشاره می‌شود:

۱.۱ - حَدِیدٌ (آیه۲۲ سوره ق)

(لَقَدْ كُنتَ في غَفْلَةٍ مِّنْ هذا فَكَشَفْنا عَنكَ غِطاءكَ فَبَصَرُكَ الْيَوْمَ حَديدٌ) «به او خطاب مى‌شود تو از اين صحنه غافل بودى و ما پرده را از چشم تو كنار زديم، و امروز چشمت تيزبين است.»

۱.۱.۱ - حَدِیدٌ در المیزان و مجمع‌البیان

علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: از اين آيه دو نكته استفاده مى‌شود: اول اينكه روز قیامت را به روزى معرفى مى‌كند كه در آن روز پرده غفلت از جلو چشم بصيرتش كنار مى‌رود در نتيجه حقیقت امر را مشاهده مى‌كند، و اين نكته در آياتى بسيار ديگر نيز آمده است.
دوم اينكه آنچه خدا براى فرداى قيامت انسان تهيه ديده، از همان روزى تهيه ديده كه انسان در دنيا بوده، چيزى كه هست از چشم بصيرت او پنهان بوده است و مخصوصا از همه بيشتر اين حقيقت براى او پنهان بوده كه روز قيامت روز كنار رفتن پرده‌ها، و مشاهده پشت پرده است.
براى اينكه اولا غفلت وقتى تصور دارد كه در اين ميان چيزى باشد و ما از بودنش غافل باشيم. از سوى ديگر تعبير به غطاء (پرده) كرده، و اين تعبير در جايى صحيح است كه پشت پرده چيزى باشد و پرده آن را پوشانده و بين بيننده و آن حائل شده باشد. و از سوى سوم تعبير به حدت و تيزبينى در جايى صحيح است، و چشم تيزبين در جايى به درد مى‌خورد كه بخواهد يك ديدنى بسيار دقيقى را ببيند و الا احتياجى به چشم تيزبين پيدا نمى‌شود.

۱. ق/سوره۵۰، آیه۲۲.    
۲. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، ج۱، ص۲۲۲.    
۳. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۳، ص۲۲۴.    
۴. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه‌ ط-دار الکتب الاسلامیه، ج۲۲، ص۲۶۰.    
۵. ق/سوره۵۰، آیه۲۲.    
۶. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۵۱۹.    
۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۸، ص۵۲۴.    
۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۸، ص۳۴۹.    
۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۳، ص۲۶۵.    
۱۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۲۲۰.    



شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله « حَدِیدٌ »، ص۴۶۹.    


رده‌های این صفحه : لغات سوره ق | لغات قرآن




جعبه ابزار