حَجّ (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حَجّ (به فتح حاء) و
حِجّ (به کسر حاء) از
واژگان نهج البلاغه در لغت به معنى
قصد و در
شریعت قصد خانه خدا است.
حضرت علی (علیه‌السلام) در خصوص
فلسفه حجّ از این واژه استفاده نموده است.
حَجّ و
حِجّ به معنای قصد یا قصد خانه‌ی خدا، آمده است.
در
اقرب الموارد آمده است: حجّ به کسر حاء، لغتی است در حجّ، به فتح حاء و هر دو به یک معنا هستند.
برخی دیگر اعتقاد دارند: این واژه به فتح حاء «اسم» بوده و در صورتی‌که به کسر حاء آید، «مصدر» است.
در
قرآن مجید به فتح حاء اسم بوده و در صورت آمدن به کسر حاء به معنای قصد است. چنان‌که در یکی از
آیات قرآن کریم می‌فرماید:
(وَ لِلَّهِ عَلی النّاسِ حِجُّ الْبَیْتِ) که در این
آیه، واژه «حج» به معنای قصد است.
موردی که در نهج‌البلاغه استفاده شده به شرح ذیل است:
امام (صلوات‌الله‌علیه) در خصوص فلسفه حجّ فرموده است:
«جَعَلَهُ سُبْحانَهُ لِلاِسْلامِ عَلَماً، وَ لِلْعائِذينَ حَرَماً، فَرَضَ حَجَّهُ، وَ أَوْجَبَ حَقَّهُ، وَ كَتَبَ عَلَيْكُمْ وِ فادَتَهُ، فَقالَ سُبْحانَهُ: (وَ للهِ عَلى النّاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطاعَ إِلَيْهِ سَبِيلاً وَ مَنْ كَفَرَ فَإِنَّ اللهَ غَنيٌّ عَنِ العالمينَ)» «
خداوند متعال این خانه را پرچم (یا علامتی) برای
اسلام قرار داده و حرم امنی برای پناه جویان، ادای حقّ آن را واجب شمرده و حجّ آن را لازم کرده و بر همه شما زیارت خانه‌اش را به طور دسته جمعی مقرّر داشته و فرموده است: برای خدا بر همه مردم است که آهنگ خانه او کنند آن‌ها که توانایی رفتن به سوی آن را دارند و هر کس
کفر ورزد (و حجّ را ترک کند به خود زیان رسانده) خداوند از همه جهانیان بی‌نیاز است.»
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «حج»، ج۱، ص۲۵۱-۲۵۰.
