حَجو (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حَجو (به فتح حاء) و
حجا (بر وزن رضا) یا
احجی یکی از
مفردات نهج البلاغه به معنای
عقل و
زیرکی و عُقلائی‌تر است.
حضرت علی (علیه‌السلام) در خصوص مجبور بودن به
صبر، در مساله
خلافت بعد از
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم) و مایه
عبرت بودن
مردگان از این واژه استفاده نموده است.
حَجو (به فتح حاء) و حجا (بر وزن رضا) یا احجی به معنای عقل و زیرکی و عقلائی‌تر آمده است.
برخی از مواردی که در «
نهج‌البلاغه» استفاده شده به شرح ذیل می‌باشد:
امام (صلوات‌الله‌علیه) در
خطبه شقشقیّه، در خصوص مجبور بودن به
صبر می‌فرماید:
آن‌گاه که
ابوبکر حق مرا تصاحب کرد،
فکر کردم که با
دست خالی حمله کنم، یا بر آن ظلمتِ انحراف، صبر نمایم! سپس می‌افزاید:
«فَرَأَيْتُ أَنَّ الصَّبْرَ عَلَى هاتا أَحْجَى، فَصَبَرتُ وَ في الْعَيْنِ قَذىً، وَ في الحَلْقِ شَجاً.» «دیدم صبر بر این حالت معقول‌تر است، صبر کردم مانند
فردی که در گلویش
استخوان مانده و در چشمش تراشه چوب رفته است.»
امام (علیه‌السلام) در بیانی دیگر در مورد مایه عبرت بودن مردگان، فرموده است:
«وَ لَاَنْ یَکونوا عِبَراً اَحَقُّ مِنْ اَنْ یَکونوا مُفْتَخَراً وَ لَاَنْ یَهْبِطوا بِهِمْ جَنابَ ذِلَّهٍ اَحْجَی مِنْ اَنْ یَقوموا بِهِمْ مَقامَ عِزَّهٍ لَقَدْ نَظَروا اِلَیْهِمْ بِاَبْصارِ الْعَشْوَهِ.» «ولی اگر آن (اجساد بی جان واستخوان‌های پوسیده) مایه عبرت گردد، سزاوارتر است تا مایه
تفاخر شود و اگر با توجّه به وضع آنان این بازماندگان، به آستانه
تواضع و
ذلت فرود آیند عاقلانه‌تر است از این‌که آن‌ها را وسیله سربلندی و
عزت خود بدانند.»
این واژه دو بار در «
نهج البلاغه» آمده است.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «واژه حجو»، ص۲۵۵-۲۵۴.
