حقّ قَسْم (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حقّ قَسْم: از اصطلاحات فقهی به معنای رفتار عادلانه شوهر در مقابل همسر است. یکی از
احکام اسلامی در مورد همسران متعدد آن است که، شوهر اوقات خود را در میان آنها به طور عادلانه
تقسیم کند، اگر یک شب نزدیکی از آنها است، شب دیگر نزد دیگری باشد، تفاوتی در میان زنان از این نظر وجود ندارد، و این موضوع را در کتب فقه اسلامی به عنوان
«حقّ قَسْم» تعبیر می‌کنند.
تعبیر «حق
قسم» در
قرآن کریم ذکر نشده، اما مفهوم آن با توجه به
تفسیر آیات بیان شده است.
(تُرْجی مَن تَشاء مِنْهُنَّ وَ تُؤْوی إِلَيْكَ مَن تَشاء وَ مَنِ ابْتَغَيْتَ مِمَّنْ عَزَلْتَ فَلا جُناحَ عَلَيْكَ ذَلِكَ أَدْنَى أَن تَقَرَّ أَعْيُنُهُنَّ وَ لا يَحْزَنَّ وَ يَرْضَيْنَ بِما آتَيْتَهُنَّ كُلُّهُنَّ وَ اللَّهُ يَعْلَمُ مَا فی قُلُوبِكُمْ وَ كانَ اللَّهُ عَليمًا حَليمًا) ((موعد) هر يك از آنان (همسرانت) را بخواهى مى‌توانى به تأخير اندازى، و هر كدام را بخواهى نزد خود جاى دهى؛ و هرگاه بعضى از آنان را كه بركنار ساخته‌اى بخواهى نزد خود جاى دهى،
گناهی بر تو نيست؛ اين
حکم الهی براى روشنى چشم آنان، و اينكه غمگين نباشند و همگى به آنچه به آنان مى‌دهى راضى شوند نزديكتر است؛ و
خدا آنچه را در دل‌هاى شماست مى‌داند، و خداوند دانا و داراى
حلم است از مصالح بندگان خود باخبر است، و (در
کیفر آنها عجله نمى‌كند.))
مکارم شیرازی در
تفسیر نمونه می‌فرماید: يكى از خصايص
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) اين بود كه:- به خاطر شرائط خاص زندگى طوفانى و بحرانيش در «
مدینه» كه در هر ماه تقريباً يك
جنگ بر او تحميل مى‌شد، و در همين زمان همسران متعدد داشت،- رعايت «حق
قسم» به حكم آيه فوق از او ساقط بود، و مى‌توانست هرگونه اوقات خود را
تقسيم كند، هر چند او با اين حال حتى الامكان
مساوات و
عدالت را- چنان كه در تواريخ اسلامى صريحاً آمده است- رعايت مى‌كرد. ولى، وجود همين حكم الهى، آرامشى به
همسران پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و محيط زندگى داخلى او مى‌داد.
(دیدگاه
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان:
، دیدگاه
زمخشری در
الکشاف:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «حقّ قَسْم»، ص۱۹۱.
