• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حسان بن محمد نیشابوری

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





حسان بن محمد نیشابوری (۲۷۷-۳۴۹ هجری)، محدث و فقیه مشهور شافعی و اهل خراسان بود. وی در نیشابور به دنیا آمد و تحصیلات خود را در همان‌جا و سپس در شهرهای دیگر مانند نَسا و بغداد ادامه داد. از مشایخ بزرگ در علم حدیث و فقه بهره‌مند شد و پس از بازگشت به نیشابور، به تدریس پرداخت.
او آثاری مهم از جمله «المستخرج علی صحیح مسلم» و «الاحکام علی مذهب الشافعی» نوشت. حسان در سال ۳۴۴ یا ۳۴۹ هجری در نیشابور درگذشت و در مقبره نصر بن زیاد قاضی به خاک سپرده شد.



ابوولید حسان بن محمد بن احمد نیشابوری، محدث، فقیه و مفتی شافعیان خراسان در روزگار خود بود که پس از سال ۲۷۰ و به گفته برخی منابع معاصر، در سال ۲۷۷ هجری در نیشابور زاده شد.
وی که از نسل سعید بن عاص اموی شمرده شده، تحصیلات خود را در نیشابور آغاز کرد و از دانشمندان این شهر بهره برد.


ابوولید حسان در جوانی برای کسب دانش بیشتر به برخی شهرها مانند نَسا از شهرهای خراسان قدیم و ترکمنستان کنونی و بغداد سفر کرد. حدیث را از محمد بن ابراهیم عبدی، محمد بن نعیم مدینی، جعفر بن محمد بن حسن ترک، احمد بن حسن بن عبدالجبار صوفی، حسن بن سفیان نسوی و برخی دیگر آموخت و دانش فقه را نزد ابوالعباس احمد بن سریج در بغداد فرا گرفت.
ابوولید که در سال ۳۰۵ هجری به عراق رسیده بود، پس از تکمیل تحصیلاتش به نیشابور بازگشت و به تدریس‌ اندوخته‌های خویش پرداخت. فقیهان و جویندگان علم در مدرسه و منزلش از او بهره‌ها بردند.
ابوعبداللّه حاکم نیشابوری، ابوطاهر بن محمش زیادی، ابن منده، قاضی احمد بن حسن حیری و احمد بن محمد سهلی صفار شماری از شاگردان اویند.


حسان نوشته‌هایی نیز داشته که با نام‌های گوناگون از آنها یاد شده است از جمله:
• المستخرج علی صحیح مسلم (المخرج علی المسندالصحیح)؛
• الاحکام علی مذهب الشافعی (المخرج علی مذهب الشافعی)؛
• و شرح رساله الشافعی.
[۸] اسنوی، عبدالرحیم، طبقات الشافعیه (اسنوی)، ج۲، ص۲۶۳.

ابوولید در سال ۳۴۴ یا ۳۴۹ هجری در همین شهر نیشابور از دنیا رفت. و در مقبره نصر بن زیاد قاضی به خاک سپرده شد.
(دیگر منابع:
[۱۲] عبادی، محمد بن احمد، طبقات الفقهاء الشافعیه، ص۷۴.
[۱۷] ذهبی، محمد بن احمد، دول الاسلام، ص۱۹۳.
[۱۸] ذهبی، محمد بن احمد، الاعلام بوفیات الاعلام، ج۱، ص۲۴۰.
[۲۶] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدية العارفين، ج۱، ص۲۶۵.
)

۱. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۵، ص۴۹۲.    
۲. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۳، ص۱۹۲.    
۳. سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۱۲، ص۴۸۷-۴۸۸.    
۴. حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، تاریخ نیشابور، ص۸۷.    
۵. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۵، ص۴۹۴.    
۶. سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۴، ص۴۷۱.    
۷. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۵، ص۴۹۴.    
۸. اسنوی، عبدالرحیم، طبقات الشافعیه (اسنوی)، ج۲، ص۲۶۳.
۹. ذهبی، محمد بن احمد، تذکره الحفاظ، ج۳، ص۷۵.    
۱۰. حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، تاریخ نیشابور، ص۸۷.    
۱۱. سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۳، ص۱۳۵.    
۱۲. عبادی، محمد بن احمد، طبقات الفقهاء الشافعیه، ص۷۴.
۱۳. ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهره، ج۳، ص۳۲۴.    
۱۴. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، طبقات الحفاظ، ص۳۶۷.    
۱۵. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۷، ص۸۷۴.    
۱۶. ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۲، ص۸۱.    
۱۷. ذهبی، محمد بن احمد، دول الاسلام، ص۱۹۳.
۱۸. ذهبی، محمد بن احمد، الاعلام بوفیات الاعلام، ج۱، ص۲۴۰.
۱۹. ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۴، ص۲۵۷.    
۲۰. ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۴، ص۱۲۸.    
۲۱. ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة والنهایه، ج۱۱، ص۲۳۶.    
۲۲. نووی، یحیی بن شرف، تهذیب الاسماء و اللغات، ج۲، ص۲۷۱.    
۲۳. یافعی، عبدالله بن اسعد، مرآة الجنان، ج۲، ص۲۵۸.    
۲۴. حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۸۷۳.    
۲۵. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۲، ص۱۷۷.    
۲۶. بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدية العارفين، ج۱، ص۲۶۵.



• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «حسان نیشابوری»، ج۲، ص۱۶۳.






جعبه ابزار