• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حسان بن ثابت (مقاله‌دوم)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: حسان بن ثابت (مقاله‌دوم)
مقالات مرتبط: حسان بن ثابت.


حسان بن ثابت خزرجی (حدود ۵۰ سال پیش از بعثت ـ ۵۴ق)، از صحابه و شاعران مخضرم بود که نیمی از عمر خود را در جاهلیت و نیم دیگر را در اسلام گذراند.
وی پس از دوستی اهل بیت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و مدح آنان، به طمع مال دنیا از بیعت با علی (علیه‌السّلام) دست برداشت، تا جایی که آن حضرت را سبّ نمود و جزء کسانی قرار گرفت که به خونخواهی عثمان برآمدند.


ابوحسام حسان بن ثابت بن منذر بن حرام خزرجی انصاری نجاری مدنی، اهل مدینه بود
[۱] سزگین، فؤاد، تاریخ التراث العربی، ج۲، جزء۲، ص۳۱۱.
و هشت سال قبل از ولادت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) تولد یافت.
[۲] علامه امینی، الغدیر، ج۲، ص۶۵.    
او از شاعران مخضرم بود که نیمی از عمر خود را در جاهلیت و نیم دیگر را در اسلام گذراند.
[۳] ابن قتیبه دینوری، عبدالله بن مسلم، الشعر و الشعراء، ص۲۹۶.    
در سن شصت یا ۶۱ سالگی اسلام آورد
[۴] ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الاغانی، ج۴، ص۳۵۳.    
و در شمار صحابه پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در آمد.
[۵] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۲، ص۵۱۲.    
و از آن حضرت روایت کرده است.
افرادی مانند سعید بن مسیب، ابوسلمة بن عبدالرحمان، فرزندش عبدالرحمان و دیگران از او روایت کرده‌اند.
[۶] مزی، یوسف بن عبدالرحمن، تهذیب الکمال، ج۶، ص۱۷.    


حسان در زمان خود سرآمد شاعران یثرب بود. حسان در جاهلیت شاعر اهل مدینه و در زمان نبوت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) شاعر آن حضرت و پس از آن شاعر اهل یمن بود.
[۷] ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الاغانی، ج۴، ص۱۳۵.    

گفته‌اند: هنگامی که او اشعاری در مدح پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) می‌سرود، جبرئیل هفتاد بیت به او کمک نمود.
[۸] مزی، یوسف بن عبدالرحمن، تهذیب الکمال، ج۶، ص۲۱.    

وی اولین فردی بود که جریان غدیر را به نظم در آورد.
[۹] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۳، ص۲۶۷.    
گاهی حسان به نزد ملوک غسان در شام می‌رفت و آنها را نیز می‌ستود. او به سبب ترسو بودنش، در هیچ جنگی پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) را همراهی نکرد.
[۱۰] ابن قتیبه دینوری، عبدالله بن مسلم، الشعر و الشعراء، ص۲۹۶.    

پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) برای وی دعا کرده و فرمود: تا زمانی که ما را یاری کنی، مورد تایید روح القدس باشی. وی پس از دوستی اهل بیت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و مدح آنان، به طمع مال دنیا از بیعت با علی (علیه‌السّلام) دست برداشت، تا جایی که آن حضرت را سبّ نمود و جزء کسانی قرار گرفت که به خونخواهی عثمان برآمدند.
[۱۱] مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال، ج۱۸، ص۲۴۷.    


دیوان شعر اثر حسان بن ثابت می‌باشد.
[۱۲] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۷۸۵.    


حسان سرانجام در آخر عمر نابینا شد
[۱۳] ابن قتیبه دینوری، عبدالله بن مسلم، الشعر و الشعراء، ص۲۹۶.    
و در زمان خلافت معاویه،
[۱۴] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۲، ص۵۲۳.    
در سال ۵۴ق
[۱۵] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۴، ص۱۹۷.    
در مدینه درگذشت.
[۱۶] سرکیس، یوسف الیان، معجم المطبوعات، ج۱، ص۷۵۲.
زمان فوت او را به اختلاف نقل کرده‌اند.
[۱۷] خزرجی، احمد بن عبدالله، خلاصة تهذیب تهذیب الکمال، ص۷۵.    
(دیگر منابع:
[۱۸] ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله، الاستیعاب، ج۱، ص۳۴۱.    
[۱۹] ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، الاصابه، ج۲، ص۸.    
[۲۰] ابن اثیر، علی بن محمد، اسد الغابه، ج۲، ص۴.    
[۲۱] ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۱۲، ص۳۷۸.    
[۲۲] امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۴، ص۶۲۱.    
[۲۳] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۱۱، ص۲۷۰.    
[۲۴] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۱، ص۶۰.    
[۲۵] ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۱، ص۴۲.    
[۲۶] خوئی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۵، ص۲۴۷.    
[۲۷] ابن شهر آشوب، محمد بن علی، معالم العلماء، ص۱۵۳.    
[۲۸] ابن منظور، محمد بن مکرم، مختصر تاریخ دمشق، ج۶، ص۲۸۹.    
)

۱. ↑ سزگین، فؤاد، تاریخ التراث العربی، ج۲، جزء۲، ص۳۱۱.
۲. ↑ علامه امینی، الغدیر، ج۲، ص۶۵.    
۳. ↑ ابن قتیبه دینوری، عبدالله بن مسلم، الشعر و الشعراء، ص۲۹۶.    
۴. ↑ ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الاغانی، ج۴، ص۳۵۳.    
۵. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۲، ص۵۱۲.    
۶. ↑ مزی، یوسف بن عبدالرحمن، تهذیب الکمال، ج۶، ص۱۷.    
۷. ↑ ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الاغانی، ج۴، ص۱۳۵.    
۸. ↑ مزی، یوسف بن عبدالرحمن، تهذیب الکمال، ج۶، ص۲۱.    
۹. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۳، ص۲۶۷.    
۱۰. ↑ ابن قتیبه دینوری، عبدالله بن مسلم، الشعر و الشعراء، ص۲۹۶.    
۱۱. ↑ مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال، ج۱۸، ص۲۴۷.    
۱۲. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۷۸۵.    
۱۳. ↑ ابن قتیبه دینوری، عبدالله بن مسلم، الشعر و الشعراء، ص۲۹۶.    
۱۴. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۲، ص۵۲۳.    
۱۵. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۴، ص۱۹۷.    
۱۶. ↑ سرکیس، یوسف الیان، معجم المطبوعات، ج۱، ص۷۵۲.
۱۷. ↑ خزرجی، احمد بن عبدالله، خلاصة تهذیب تهذیب الکمال، ص۷۵.    
۱۸. ↑ ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله، الاستیعاب، ج۱، ص۳۴۱.    
۱۹. ↑ ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، الاصابه، ج۲، ص۸.    
۲۰. ↑ ابن اثیر، علی بن محمد، اسد الغابه، ج۲، ص۴.    
۲۱. ↑ ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۱۲، ص۳۷۸.    
۲۲. ↑ امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۴، ص۶۲۱.    
۲۳. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۱۱، ص۲۷۰.    
۲۴. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۱، ص۶۰.    
۲۵. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۱، ص۴۲.    
۲۶. ↑ خوئی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۵، ص۲۴۷.    
۲۷. ↑ ابن شهر آشوب، محمد بن علی، معالم العلماء، ص۱۵۳.    
۲۸. ↑ ابن منظور، محمد بن مکرم، مختصر تاریخ دمشق، ج۶، ص۲۸۹.    


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «حسان خزرجی»، ج۱، ص۲۴۶.


رده‌های این صفحه : درگذشتگان سال 54 (قمری) | شاعران عرب قرن 1 (قمری) | شخصیت‌های قرن 1 (قمری) | صحابه | مؤلفان قرن 1 (قمری)
جعبه ابزار