• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حد اکبر قیاس

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


حد اکبر قیاس یکی از اصطلاحات به‌کار رفته در علم منطق بوده و به معنای محمول نتیجه قیاس است.
[۱] مظفر، محمدرضا، المنطق، ص۲۴۲.    
[۲] خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس، ص۱۹۱.    
[۳] خوانساری، محمد، منطق صوری، ص۱۴۷.



«حد اکبر» یا «اکبر» یکی از حدود قیاس است که در نتیجه قیاس، «محمول» واقع می‌شود و مقدمه‌ای که مشتمل بر آن باشد «کبرا» نام دارد؛ مانند: زید عالم است و هر عالمی اکرامش لازم است پس زید اکرامش لازم است. لزوم اکرام که در نتیجه قیاس محمول واقع شده، حد اکبر است.
[۴] سبزواری، ملاهادی، شرح المنظومة، ص۲۹۸.    
[۵] ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، النجاة، ص۵۳.    
[۶] ابوالحسن سالاری، بهمنیار بن مرزبان، التحصیل، ص۱۰۷.
[۷] مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۲۸۱.
[۸] ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق)، ج۲، ص۱۰۸.
[۹] جرجانی، میر سید شریف، الکبری فی المنطق، ص۱۸۱.
[۱۰] شیرازی، قطب‌الدین، درة التاج (منطق)، ص۱۲۴.


وجه تسمیه این حد از حدود قیاس به حد اکبر، این است که در نتیجه قیاس، محمول واقع می‌شود و محمول نسبت به موضوع، کلیت و شمول دارد. مترادف‌های حد اکبر عبارت‌اند از: اعظم، اکبر (حد)، حد اخیر، حد مهین، طرف اعظم و طرف اکبر.
[۱۱] مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه، ص۴۰۷.    
[۱۲] علامه حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید، ص۱۰۱.    
[۱۳] ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق)، ج۲، ص۱۸۵.
[۱۴] ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق)، ج۳، ص۹۵.
[۱۵] ابوالبركات ابن‌ملكا، هبه‌الله بن علي، الکتاب المعتبر فی الحکمة، ص۱۱۱.
[۱۶] ابوحامد غزالی، محمد بن محمد، معیار العلم في فن المنطق، ص۱۱۰.


در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است:

• خوانساری، محمد، منطق صوری.
• شیرازی، قطب‌الدین، درة التاج (منطق).
• ابوحامد غزالی، محمد بن محمد، معيار العلم في فن المنطق.
• سبزواری، ملاهادی، شرح المنظومة.    
• جرجانی، میر سید شریف، الکبری فی المنطق.
• ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق).
• ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، النجاة.    
• مظفر، محمدرضا، المنطق.    
• ابوالبركات ابن‌ملكا، هبه‌الله بن علي، الکتاب المعتبر فی الحکمة.
• مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد.
• ابوالحسن سالاری، بهمنیار بن مرزبان، التحصیل.
• حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید.    
• خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس.    
• مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه.    

۱. ↑ مظفر، محمدرضا، المنطق، ص۲۴۲.    
۲. ↑ خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس، ص۱۹۱.    
۳. ↑ خوانساری، محمد، منطق صوری، ص۱۴۷.
۴. ↑ سبزواری، ملاهادی، شرح المنظومة، ص۲۹۸.    
۵. ↑ ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، النجاة، ص۵۳.    
۶. ↑ ابوالحسن سالاری، بهمنیار بن مرزبان، التحصیل، ص۱۰۷.
۷. ↑ مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۲۸۱.
۸. ↑ ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق)، ج۲، ص۱۰۸.
۹. ↑ جرجانی، میر سید شریف، الکبری فی المنطق، ص۱۸۱.
۱۰. ↑ شیرازی، قطب‌الدین، درة التاج (منطق)، ص۱۲۴.
۱۱. ↑ مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه، ص۴۰۷.    
۱۲. ↑ علامه حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید، ص۱۰۱.    
۱۳. ↑ ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق)، ج۲، ص۱۸۵.
۱۴. ↑ ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق)، ج۳، ص۹۵.
۱۵. ↑ ابوالبركات ابن‌ملكا، هبه‌الله بن علي، الکتاب المعتبر فی الحکمة، ص۱۱۱.
۱۶. ↑ ابوحامد غزالی، محمد بن محمد، معیار العلم في فن المنطق، ص۱۱۰.


پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «حد اکبر قیاس»، تاریخ بازیابی۱۳۹۵/۱۲/۱۷.    
خوانساری، محمد، فرهنگ اصطلاحات منطقی به انضمام واژه نامه فرانسه و انگلیسی، ص۲۸.    


رده‌های این صفحه : اصطلاحات منطقی | قیاس اقترانی | مباحث استدلال
جعبه ابزار