• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حدیث مختلف

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


حدیث مختلف، از اصطلاحات بکار رفته در علم حدیث بوده و به حدیث متعارض با حدیث دیگر، گفته می‌شود.


احادیث دارای اقسامی است که بعضی از آن‌ها در مقایسه با حدیث دیگر استعمال می‌شود که از جمله آنها حدیث مختلف است.
وصف اختلاف یا موافقت ناظر به صنف حدیث است نه شخص آن و هر گاه در مقایسه بین متن دو حدیث از نسب اربعه رابطه‌ای غیر از تساوی برقرار باشد مثلاً عام و خاص من وجه یا مطلق یا تباین باشد به آن دو حدیث نسبت به یکدیگر حدیث مختلف گویند. لذا برخی در تعریف مختلف گفته‌اند:

حدیثی است که با حدیث دیگر ظاهراً متعارض یا متضاد باشد. اعم از این که این تضاد و تعارض واقعی باشد یعنی مضمون دو حدیث قابل جمع نباشد یا تضاد و تعارض فقط ظاهری باشد یعنی مضمون آن دو قابل جمع باشد.

اگر بین مضمون دو حدیث مختلف امکان جمع باشد بین مضمون آن دو جمع می‌شود. جمع بین مضمون دو حدیث مختلف به یکی از امور ذیل حاصل می‌شود:
۱- تخصیص عام
۲- تقیید مطلق
۳- حمل بر خلاف ظاهر

اگر بین مضمون دو حدیث مختلف امکان جمع نبود و علم به ناسخ‌بودن یکی حاصل شد ناسخ مقدم خواهد شد.
ولی چنان‌چه علم به ناسخ‌بودن یکی از آن دو حاصل نشد بر اساس قواعد باب ترجیح یکی بر دیگری ترجیح داده خواهد شد.
این نوع حدیث از مهم‌ترین انواع حدیث به شمار می‌آید و هیچ عالمی از شناخت آن بی‌نیاز نیست و علم به آن فقط از عهده عالم متضلع در حدیث، اصول و فقه بر می‌آید.

مرادف‌های این اصطلاح عبارتند از: خبر مختلف، مختلف، مختلف الحدیث، روایت مختلف.
[۱] سبحانی، جعفر، اصول الحدیث و احکامه، ص۷۵.
[۲] سبحانی، جعفر، اصول الحدیث و احکامه، ص۸۵.    
[۳] شهیدثانی، زین‌الدین، الرعایة فی علم الدرایه، ص۱۲۴.    
[۴] میرداماد، سیدمحمدباقر، الرواشح السماویة فی شرح الاحادیث الامامیه، ص۱۶۵.    
[۵] سیوطی، عبدالرحمن، تدریب الراوی، ج۲، ص۶۵۱.    
[۶] طریحی، فخرالدین، جامع المقال، ص۵.    
[۷] درایة الحدیث، ص۷۸.
[۸] علامه نجفی، سیدضیاءالدین، ضیاء الدرایه، ص۳۲.
[۹] سخاوی، محمد بن عبدالرحمن، فتح المغیث، ج۴، ص۶۶.    
[۱۰] تهانوی، ظفراحمد، قواعد فی علوم الحدیث، ص۴۶.
[۱۱] تهانوی، محمدعلی، کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم، ج۱۱، ص۶۰.
[۱۲] مامقانی، عبدالله، مستدرکات مقباس الهدایه، ج۵، ص۲۷۱.
[۱۳] مامقانی، عبدالله، مقباس الهدایه، ج۱، ص۲۶۷.    
[۱۴] صدر، سیدحسن، نهایة الدرایه، ص۱۶۷.    


۱. ↑ سبحانی، جعفر، اصول الحدیث و احکامه، ص۷۵.
۲. ↑ سبحانی، جعفر، اصول الحدیث و احکامه، ص۸۵.    
۳. ↑ شهیدثانی، زین‌الدین، الرعایة فی علم الدرایه، ص۱۲۴.    
۴. ↑ میرداماد، سیدمحمدباقر، الرواشح السماویة فی شرح الاحادیث الامامیه، ص۱۶۵.    
۵. ↑ سیوطی، عبدالرحمن، تدریب الراوی، ج۲، ص۶۵۱.    
۶. ↑ طریحی، فخرالدین، جامع المقال، ص۵.    
۷. ↑ درایة الحدیث، ص۷۸.
۸. ↑ علامه نجفی، سیدضیاءالدین، ضیاء الدرایه، ص۳۲.
۹. ↑ سخاوی، محمد بن عبدالرحمن، فتح المغیث، ج۴، ص۶۶.    
۱۰. ↑ تهانوی، ظفراحمد، قواعد فی علوم الحدیث، ص۴۶.
۱۱. ↑ تهانوی، محمدعلی، کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم، ج۱۱، ص۶۰.
۱۲. ↑ مامقانی، عبدالله، مستدرکات مقباس الهدایه، ج۵، ص۲۷۱.
۱۳. ↑ مامقانی، عبدالله، مقباس الهدایه، ج۱، ص۲۶۷.    
۱۴. ↑ صدر، سیدحسن، نهایة الدرایه، ص۱۶۷.    


پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «حدیث مختلف»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۷/۱۸.    


رده‌های این صفحه : اصطلاحات حدیثی | حدیث
جعبه ابزار