حدیث طیر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
یکی از دلایل تقدم و افضلیت
علی (علیه‌السّلام) بر
صحابه رسول الله و کافه افراد خلق
حدیثی است صحیح و متواتر
به نام
حدیث طیر (مرغ) که
انس بن مالک صحابی و خدمتکار خالص رسول الله روایت نموده و
محدثینی شیعی و سنی آن را از طرق گوناگون، به اسناد معتبر نقل کرده‌اند.
ابو عبدالرحمن
احمد بن شعیب نسائی صاحب صحیح نسائی در خصائص امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب (علیه‌السّلام)
متن
حدیث طیر را چنین آورده است: «اخبرنا ذکریا بن یحیی قال : اخبرنا مشهر بن عبدالملک عن عیسی بن عمر عن السدی عن انس بن مالک: ان النبی (صلی الله علیه و سلم) کان عنده
طائر فقال: اللهم ائتنی باحب خلقک الیک یاکل معی من هذا
الطیر. فجاء ابوبکر فرده ثم جاء عمر فرده ثم جاء علی فاذن له» یعنی: زکریا بن یحیی از حسن بن حماد از مسهر بن عبدالملک و مسهر از عیسی بن عمر و او از سدی و سدی از انس بن مالک
روایت کرده‌اند که: «برای پیغمبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) مرغی آورده بودند. آن حضرت فرمود: خدایا. محبوب‌ترین خلق خود را نزد من بفرست تا از این مرغ بخورد. پس
ابوبکر آمد ولی پیامبر او را نپذیرفت، بعد عمر آمد. او را هم نپذیرفت ولی وقتی علی آمد اجازه فرمود داخل شود.
علاء الدین
علی متقی هندی در
کنز العمال فی سنن الاقوال و الافعال حدیث انس را با مختصر اختلاف لفظی به سه صورت از ابن عساکر دمشقی روایت کرده است، متن
حدیث چنین است: عن عمرو بن دینار عن انس قال: کنت مع رسول الله فی بستان فاهدی لنا
طائر مشوی فقال: اللهم ائتنی باحب الخلق الیک. فجاء علی بن ابی طالب فقلت: رسول الله مشغول. فرجع ثم جاء بعد ساعة و دق الباب ورددته مثل ذلک. ثم قال رسول الله: یا انس افتح له فطال مارددته. فقلت یا رسول الله. کنت اطمع ان یکون رجلا من الانصار. فدخل علی بن ابی طالب فاکل معه من
الطیر. فقال رسول الله صلی الله علیه و سلم: المرء یحب قومه ـ یعنی : «عمرو بن دینار از انس بن مالک چنین روایت کرده است: با رسول الله در باغی بودیم. مرغ بریانی به ما
هدیه کردند. پس پیغمبر فرمود: خدایا کسی را که از همه خلق بیشتر دوست داری نزد من بفرست. پس علی بن ابی طالب بیامد و خواست نزد پیغمبر رود. من گفتم پیغمبر اکنون کاری دارد و مشغول است. پس او برگشت و بعد از ساعتی باز آمد و دق الباب نمود. خواستم مثل دفعه پیش او را برگردانم اما رسول الله فرمود: ای انس در را به روی علی بگشا او را زیاد معطل کردی. گفتم ای فرستاده خدا طمع داشتم آن مرد یکی از انصار باشد. پس
علی بن ابی طالب درآمد و با پیغمبر از آن مرغ بریان تناول کرد.
پیغمبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمود:
انسان قوم خود را دوست دارد» این
حدیث را ابن عساکر و ابن النجار روایت کرده‌اند. در بعض
روایات نام اهداء کننده مرغ بریان ام سلیم مادر انس بن مالک و در بعض دیگر
ام سلمه ام المؤمنین همسر رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) آمده است. بعضی هم به جای جوجه و مرغ،
کبک گفته‌اند. الفاظ و اشکال گوناگون این
حدیث و اسناد آن از طرق
اهل سنت به تفصیل در جلد چهارم عبقات الانوار _که تمام کتاب به شرح این
حدیث اختصاص دارد_ و در اعیان الشیعه
مندرج است.
حدیث طیر را نه تنها علمای شیعه متواتر و قطعی الصدور می‌دانند بلکه گروهی از حافظان و
محدثین بزرگ اهل سنت نیز صحت و اعتبار آن را تایید نموده‌اند (مقدمه فتح الملک العلی) به علاوه بعض مشاهیر
شیعه و سنی کتاب‌هایی در شرح
الفاظ و اسناد این
حدیث تالیف کرده‌اند که نام بعض ایشان چنین است:
۱)
ابوجعفر جریر طبری مورخ و
محدث مشهور (م ۳۱۰ ق) به روایت عبقات.
۲) حافظ
ابوالعباس عقده کوفی (م ۳۳۲ ق) به روایت عبقات.
۳)
حاکم نیشابوری شافعی (م ۴۰۳/۴۰۵ ق) مفسر و
محدث و مورخ معروف به روایت
المستدرک علی الصحیحین،
تاریخ بغداد،
و طبقات الشافعیة، تالیف سبکی.
۴) حافظ ابوطاهر حمدان از شاگردان حاکم نیشابوری _به روایت مقدمه فتح الملک العلی.
۵) ابوعبدالله ذهبی به روایت مقدمه «فتح الملک العلی».
۶) ابوبکر مردویه اصفهانی (م ۴۱۰ ق)
محدث و مفسر و مورخ مشهور، به
روایت عبقات.
۷)
حافظ ابونعیم اصفهانی (م ۴۳۰ ق) جد
علامه مجلسی و مورخ و
محدث مشهور به روایت عبقات.
۸) و از همه جامع‌تر و مهم‌تر کتاب چهارم از منهج دوم از اثر بزرگ تشیع عبقات الانوار تالیف علامه
میر حامد حسین لکنهویی کنتوری نیشابوری است (م ۱۳۰۶ ق) که اختصاصا درباره این
حدیث شریف تالیف شده و اسناد صحت و تواتر آن را از طرق اهل سنت با ذکر نام روات و
نقد هر
حدیث به تفصیل ذکر کرده است.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «حدیث طیر»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۰۱/۲۱.
