حدیث حل
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حدیث حِلّ به حدیث دلالت کننده بر
برائت شرعی می‌گویند؛ کل شیء لک حلال حتّی تعرف الحرام بعینه.
حدیث حل، از احادیثی است که برای اثبات برائت شرعی به آن استدلال شده است. این حدیث به صورت‌های متفاوت
روایت شده است؛ در یک نقل آمده است: «کل شیء فیه حلال و حرام فهو لک حلال حتی تعرف الحرام بعینه».
در برخی نسخه‌ها آمده: «حتی تعرف الحرام منه بعینه» و در نقلی دیگر آمده: «کل شیء لک حلال حتی تعرف الحرام بعینه».
بنابراین، هر چیزی که در
حلال بودن آن شک شود، محکوم به
حلیت است تا این که
حرمت آن قطعی شود.
در این که آیا این روایات فقط شامل
شبهات موضوعی می‌شود یا
شبهات حکمی را نیز در بر می‌گیرد اختلاف وجود دارد؛ برخی مثل مرحوم «
آخوند خراسانی » هر چند به طور مسلّم آنها را شامل شبهات موضوعی می‌دانند، ولی دلالت آنها را بر شبهات حکمی نیز می‌پذیرند.
برخی دیگر مثل مرحوم «
نائینی » این روایات را به قرینه کلمه «بعینه» و قراین دیگر، فقط در شبهات موضوعی ظاهر می‌دانند.
بعضی برای شبهات حکمی، به
حدیث «
مسعدة بن صدقة » استناد می‌نمایند که در آن،
امام صادق علیه‌السّلام می‌فرماید:
«قال سمعته یقول کل شیء هو لک حلال حتی تعلم انه حرام بعینه فتدعه من قبل نفسک و ذلک مثل الثوب یکون علیک قد اشتریته و هو سرقة و المملوک عندک لعله حرّ قد باع نفسه او خدع فبیع او قهر فبیع او امراة تحتک و هی
اختک او
رضیعتک و الاشیاء کلها علی هذا حتی یستبین لک او تقوم به البینة».
با این بیان که روایت در مقام انشای
قاعده حل است و آوردن موارد متعدد، برای مثال است، نه برای بیان حصر موارد قاعده حل، تا به شبهات موضوعی اختصاص یابد.
فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۴۱۲، برگرفته از مقاله «حدیث حل».
