حدس (فقه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حدس به معنای
گمان می باشد.
عنوان ياد شده در
باب شهادات به كار رفته است.
شهادت بايد
مستند به حس باشد و
شهادت مستند به
حدس، حتى بنابر
قول مشهور اگر از روى
علم باشد پذيرفته نيست.
امام خمینی در این باره در
تحریرالوسیله می‌نویسد: الضابط فی ذلک: العلم القطعی و الیقین، فهل یجب ان یکون العلم مستنداً الی الحواسّ الظاهرة فیما یمکن، کالبصر فی المبصرات و السمع فی
المسموعات و الذوق فی المذوقات وهکذا، فاذا حصل العلم القطعی بشی‌ء من غیر المبادئ الحسّیة؛ حتّی فی المبصرات من السماع المفید للعلم القطعی، لم یجز الشهادة، ام یکفی العلم القطعی بایّ سبب، کالعلم الحاصل من التواتر والاشتهار؟ وجهان، الاشبه الثانی. نعم، یشکل جواز الشهادة فیما اذا حصل العلم من الامور غیر العادیة - کالجفر و الرمل - و ان کان حجّة للعالم.
ملاک در شهادت، علم قطعی و یقین است. بنابراین آیا واجب است که علم - در جایی که ممکن است - مستند به حواس ظاهری باشد مانند دیدن در دیدنی‌ها و شنیدن در شنیدنی‌ها و چشیدن در چشیدنی‌ها و به همین صورت؛ پس اگر علم قطعی به چیزی - از غیر مبادی حسّی حتی در دیدنی‌ها - از شنیدنی که مفید علم قطعی است پیدا شود، شهادت جایز نیست، یا علم قطعی با هر سببی باشد کفایت می‌کند مانند علمی که از
تواتر و
شهرت پیدا می‌شود؟ دو وجه است، اشبه دومی است. البته جواز شهادت در جایی که علم از امور غیر عادی مانند جفر و رمل حاصل شود مشکل است؛ اگر چه برای خود عالم حجت است.
•
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج۳،ص ۲۴۹ •
ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر) ،
موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی
