حامد بن خضر خجندی (مقاله‌دوم)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حامد بن خضر خجندی (م.
۳۹۰ق) یکی از ستاره شناسان و ریاضیدانان بزرگ ایرانی
قرن چهارم هجری قمری بود. وی حدود سال ۳۹۰ هجری از دنیا رفت.
ابومحمود حامد بن خضر خُجَندی، او به
خجند از شهرهای
ماوراءالنهر منسوب است. ابومحمود از ریاضیدانان و ستاره شناسان بزرگ سده چهارم هجری بود و در ساختن اسطرلاب‌ها و ابزارهای نجومی آن زمان مهارت و استادی خاصی داشت.
او که در زمان
فخرالدوله دیلمی (
۲۶۴-
۳۸۷ق) در شهر
ری می‌زیست، به فرمان وی در کوه کَپَرک، چسبیده به شهر ری، بنای عظیم «
سدس فخری» را ساخت و عبور خورشید از نصف النهار را در سال ۳۸۴ هجری رصد کرد.
این سدس از لحاظ بزرگی و درستی بر همه آلات نجومی که تا آن زمان ساخته شده بود، برتری داشت.
خجندی با
ابوالوفا بوزجانی و
ابوریحان بیرونی (م.
۴۴۰ق) معاصر بود.
بیرونی در شهر ری با خجندی دیدارهایی داشته و کتابی از وی دیده بود که خجندی در آن،
شکل مغنی را بیان کرده و همه مطالب کتاب را بر اساس آن طراحی کرده و آن را
قانون الهیئه نامیده بود.
و تالیفات بسیاری از خود به جا گذاشت که عبارت‌اند از:
وی حدود سال ۳۹۰ هجری از دنیا رفت.
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «حامد خجندی»، ج۲، ص۱۶۲.
