جُمْلَةً (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
جُمْلَةً:
(لَوْلَا نُزِّلَ عَلَيْهِ الْقُرْآنُ جُمْلَةً وَاحِدَةً) جُمْلَةً: به معنى «اجزاء جمع شده»
و همگى چيزى است.
باع الشّىء جملة «همۀ آن چيز را خريد»
و يا:
هذه جملة الشّىء «اين، همه آن چيز است».
پيش از اين در معناى «جمال» گفتيم كه اين واژه به نيكويى
و زيبايى بسيار اطلاق مى‌شود
و «
راغب» مى‌گويد: به اعتبار همين فزونى
و كثرت كه در اين واژه هست، به هر جماعت
و گروهى كه داراى روابط اجتماعى
و پيوستگى است، «جملة» گفته مى‌شود.
آيه مورد بحث به يكى ديگر از بهانه‌جوييهاى
کافران مجرم اشاره مى‌كند
و مى‌گويد: «كافران گفتند: چرا قرآن يک‌جا بر او (بر
پیامبر)
نازل نمى‌شود» (جُمْلَةً وٰاحِدَةً)
به موردی از کاربرد
جُمْلَةً در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ قَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لَوْلَا نُزِّلَ عَلَيْهِ الْقُرْآنُ جُمْلَةً وَاحِدَةً كَذَلِكَ لِنُثَبِّتَ بِهِ فُؤَادَكَ وَ رَتَّلْنَاهُ تَرْتِيلًا) (
و کافران گفتند: «چرا
قرآن یک‌جا بر او
نازل نشده است؟!» این
نزول تدریجی برای این است که قلب تو را بوسیله آن محکم داریم،
و از این‌رو آن را بتدریج بر تو خواندیم.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
فرق ميان
انزال و تنزيل اين است كه
انزال،
نازل شدن به يک دفعه
و يكباره هر چيز است، به خلاف
تنزيل كه به معناى
نازل شدن آن به تدريج است. ليكن بعضى
از
مفسرین گفته‌اند: در خصوص اين آيه معناى تدريج از آن گرفته شده، چون اگر معناى اصلى آن محفوظ باشد، صدر
و ذيل جمله با هم تناقض پيدا مى‌كند، زيرا در ذيل جمله فرموده چرا جملة واحده
و يكباره
نازل نشده است.
پس كلمه
تنزيل در اينجا همان معناى
انزال را مى‌دهد،
و گرنه معنايش اين مى‌شود كه چرا قرآن يكباره تدريجا
نازل نشد،
و معلوم است كه تدريج با يكبارگى نمى‌سازد.
بنابر اين معنايش اين است كه: چرا قرآن يكباره
و غير
متفرق نازل نشد؟ همان‌طور كه
تورات،
انجیل و زبور يكباره
نازل شدند. ليكن نكته‌اى در اينجا هست كه تعبير به
تنزيل را توجيه مى‌كند
و منافاتى در صدر
و ذيل آيه هم پديد نمى‌آيد،
و آن اين است كه ميان تورات
و انجيل
و قرآن غير از مساله دفعى
و تدريجى بودن،
فرق ديگرى نيز هست
و آن اين است كه آن دو كتاب به صورت لوحى نوشته شده
نازل شدند به خلاف قرآن كه اصلا از مقوله كاغذ
و خط نبوده، بلكه از مقوله صدا
و مسموعات بوده است.
و معلوم است كه كتابى كه به اين طريق وحى مى‌شود تدريجى بودن را لازم دارد، چون بايد كلمه كلمه خوانده
و شنيده شود.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «جُمْلَةً»، ص۳۸۹.
