جَزَع (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
جَزَع بر
وزن (
شرف) یکی از
مفردات نهج البلاغه به معنای
ناله و بی‌تابی است.
جَزع (بر وزن
عقل) به معنای
قطع و بریدن است.
حضرت علی (علیه‌السلام) در خصوص کشته شدن
عثمان و جریان
دفن رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم) از این واژه استفاده نموده است.
جَزَع (بر وزن شرف) به معنای ناله و بی‌تابی و جَزَع و بر وزن (عقل) به معنای قطع و بریدن آمده است.
برخی از مواردی که در «
نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
امام (صلوات‌الله‌علیه) در رابطه با کشته شدن عثمان فرموده است: اگر امر به کشتن از می‌کردم
قاتل می‌شدم و اگر نهی می‌کردم از یاران او می‌گشتم ... من خلاصه مطلب را درباره او می‌گویم: کار را بر خود مخصوص کرد و بد مخصوص کرد و شما در کشتن او بی‌تابی کردید، و بد بی‌تابی کردید:
«اسْتَأْثَرَ فَأَساءَ الاَْثَرَةَ، وَ جَزِعْتُمْ فَأَسَأْتُمُ الجَزَعَ، وَللهِ حُكْمٌ واقِعٌ في المُسْتَأْثِرِ وَ الجازعِ.» «
استبداد ورزيد، چه بد استبدادى؛ و شما ناراحت شديد و از حد گذرانديد. و
خداوند در اين مورد حكمى دارد كه درباره «مستبدّان» و «افراط‌گران» جارى مى‌شود (و هر كدام به واكنش اعمال نادرست خود گرفتار مى‌شوند).»
همچنین امام (علیه‌السلام) به وقت دفن رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم) فرمود:
«إِنَّ الصَّبْرَ لَجَميلٌ إِلاّ عَنْكَ، وَ إِنَّ الْجَزَعَ لَقَبيحٌ إِلاّ عَلَيْكَ.» «
صبر و شكيبايى جميل و زيباست، ولى نه در مورد (
مرگ) تو و بيتابى زشت و قبيح است، امّا نه بر فراق تو.»
این واژه ۲۰ بار در «نهج البلاغه» آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «جزع»، ج۱، ص۲۱۵-۲۱۶.
