جستارهایی در تاریخ علوم دوره اسلامی (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کتاب «جستارهایی در تاریخ علوم دوره اسلامی» اثر
هوشنگ اعلم، مجموعه مقالات وی در حوزه‌های
گیاه شناسی ،
داروشناسی و
حیوان شناسی در دو حرف «ب و پ» مجلدات اول تا پنجم دانشنامه
جهان اسلام است.
کتاب با مقدمه‌ای مختصری از دکتر
حداد عادل در اهمیت کتاب آغاز شده است. پس از آن مقدمه مؤلف در روش، محتوا، شکل و سبک مقالات است. در متن کتاب نیز واژه‌های حرف ب و پ آمده است.
۱. نویسنده با هدف آگاهی یا راهنمایی پژوهشگران جوان و نسبتا تازه کار کنونی و آینده بنیاد دائرة المعارف اسلامی، مقدمه‌ای درباره روش پژوهش و مقاله نویسی دایرة المعارفی آورده است.
۲. وی در ادامه درباره چهار خلصت کنجکاوی علمی، اشتیاق علمی،
وجدان حرفه‌ای، و کمال طلبی در کار تحقیقی توضیح می‌دهد و سپس روش خود در این کتاب را ذکر می‌کند. وی در مورد روش این مقالات چنین می‌نویسد: بدیهی است که وجود خصلت‌ها و یا عوامل مذکور به خودی خود نمی‌تواند پژوهنده نویسنده‌ای را قادر به تهیه مقاله‌های دایرة المعارفی ارزشمند موثوقی سازد. اتخاذ روش (متد) معقولی نیز لازم است، برای دو منظور: یکی برای گزینش مهمترین مواد ضروری از میان توده‌ای محتملا بزرگ از موادی که به انگیزه «کمال طلبی» مفروض یافته است؛ دیگری برای تلفیق و تنظیم مواد برگزیده به صورت مقاله‌ای برای فلان دایرة المعارف
۳. وی درباره محتوای مقالات می‌نویسد: چندی وچونی محتوای مقاله‌های دایرة المعارفی بستگی دارد به نوع، حجم و گاهی مخاطبان/ خوانندگان عمده آن
شکل (زبانی) و سبک (نگارشی) مقاله‌های دایرة المعارفی هم با آن مقاله‌های روزنامه‌ای و مجله‌ای، رمانها، داستان‌های کوتاه و مانند این‌ها (که نویسندگانشان ظاهرا خود را مقید به هیچ ضابطه و قاعده نگارشی نمی‌دانند) تفاوت دارد.
۴. به
اعتقاد نویسنده بعضی ویژگی‌هایی که باید نگارش دایرة المعارفی را از نوشته‌های گروه دومی ممتاز کند، اینهاست: ۱. سادگی؛ ۲. از آفت درازنویسی که متاسفانه عارض
نثر فارسی معاصر (به ویژه، نثر روزنامه‌ای و رادیو- تلویزیونی) شده است، احتراز شود؛ ۳. خودداری از توسل به «وجه
مجهول» افعال، که در اثر ترجمه‌های تحت اللفظ ناشیانه از زبانهای فرانسه، انگلیسی و غیره از اوایل
نهضت ترجمه در
ایران (در
قرن گذشته) آغاز یافته و چهره نثر فارسی را زشت کرده است؛ ۴. از حیث
جمله سازی، احتراز از تعقید و
تکلف لازم است؛ یعنی، مثلا،
جمله‌های مرکبی را که حاوی یک
جمله اصلی/ پایه و بیش از یک
جمله تابع/ پیرو و، گاهی،
جمله‌ای «معترضه» باشند و خواننده را مجبور به آکروباسی ذهنی کنند، معمولا می‌توان با کاربرد درست «نقطه گذاری» به چند
جمله مستقل یا معطوف به یکدیگر تبدیل کرد.
فهرست مطالب کتاب در ابتدای آن ذکر شده و فهرست نمایه ی واژه‌های عام و نمایه
اعلام در پایان کتاب آمده است. در پاورقی‌ها نیز
اصطلاحات لاتین الفاظ کتاب ذکر شده است.
نرم افزار جامع طب، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
