جاهل
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
به کسی که نسبت به یک مطلبی
علم و آگاهی نداشته باشد جاهل می گویند و از آنجا که
علم از شرایط عمومی
تکلیف است؛ جاهل در ادبیات دینی تعریف خاصی پیدا میکند.
جاهل به
جاهل قاصر و
جاهل مقصر تقسيم مي شود كه هر كدام داراي
احکام خاصي مي باشد.
جاهل قاصر به کسی گفته میشود که ندانستنش به علت عدم امکان یادگرفتن یا عدم توان در یادگرفتن است و یا اینکه با وجود تلاش گرفتار
خطا شده باشد.
گاهی ممکن است
انسانی مطلبی را اشتباهی یاد بگیرد و به خیال اینکه
علم و عملش صحیح است دنبال اصلاح نباشد؛ و گاهی اصلا احتمال وجود علم و عملی که باید یاد گرفته شود نمیدهد؛ این دو صورت نیز جاهل قاصر است.
جاهل مقصر به کسی گفته میشود که ندانستنش ناشی از کوتاهی کردن خودش بوده است. با اینکه هم امکان یادگیری برایش فراهم بوده است و هم توان بر یادگیری داشته است ولی برای یادگرفتن تلاش نکرده است.
در يك تقسيم بندي
مشهور،
جهل به دو نوع حكمي و موضوعي تقسيم مي شود.
کسی که
حکم شرعی را در مورد یک مورد خاص نمیداند جاهل به
حکم است. مانند کسی که
خون را می شناسد ولی حکم
نجس بودن آن را نمیداند.
کسی که حکم شرعی را میداند ولی در تشخیص موضوعش گرفتار نبود اگاهی شده است. مثلا کسی که حکم حرام بودن
شراب را میداند ولی در تشخیص اینکه مایعی که اکنون در دست اوست
شراب است یا خیر گرفتار نبود اگاهی شده است.
در باره فرد جاهل در آموزه هاي ديني
احکام خاصي بيان شده است كه به برخي از آن ها اشاره مي نماييم.
جاهل مقصرچون کوتاهی کرده است قطعا مورد
مواخذه و باز خواست قرار میگیرد.
اگر به خاطر عدم امکان یادگرفتن یا عدم توان و قدرت بر یادگرفتن هیچ عملی را انجام نداده است نه
عذاب میشود و نه پاداشی به او داده میشود.
اگر از آن دسته است که تلاش خود را انجام داده است؛ ولی به هر دلیلی گرفتار خطا شده است و به مقصد نرسیده است؛ عذاب نمیشود و
پاداش نیز می گیرد.
