جامعه اسلامی آمریکای شمالی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
جامعه اسلامی امریکای شمالی، فراگیرترین سازمان اسلامی در امریکای شمالی، متشکل از انجمنهاو گروههای اسلامی، که از درون انجمن دانشجویان
مسلمان در ۱۳۶۰ ش/ ۱۹۸۱، با هدف گسترش فعالیتهای اسلامی،ایجاد شد.
در ۱۳۴۲ ش/ ۱۹۶۳، دانشجویانی از افریقای شمالی و آسیا، که از اعضا یا علاقه مندان و حامیان گروههای اسلامی همچون
اخوان المسلمین و جماعت اسلامی بودند، انجمن دانشجویان مسلمان را در امریکای شمالی تأسیس کردند. سرکوب گروههای مبارز مسلمان در کشورهای آسیایی و افریقایی، همچون
سوریه و
مصر و
پاکستان و
اندونزی به دست دولت، دانشجویان مسلمان را در امریکا به واکنش وا می‌داشت. انجمن اسلامی دانشجویان مسلمان در پاسخ به این تحولات و همچنین پس از جنگهای
اعراب و
اسرائیل در خرداد ۱۳۴۶/ ژوئن ۱۹۶۷ و مهر و آبان ۱۳۵۲/ اکتبر ۱۹۷۳، به سرعت گسترش پیدا کرد که خود نشان دهندة نارضایتی
مسلمانان از سیاست جانبدارانة حکومت امریکا به نفع اسرائیل و برضد فلسطینیان بود. در ۱۳۵۴ ش/ ۱۹۷۵، اعضای این انجمن تصمیم گرفتند به شکلی سازمان یافته تر دبیرخانه ای در مزرعه ای در پلین فیلد، در ایالت ایندیانا، که تحت مالکیت خود انجمن بود، تأسیس کنند. بدین ترتیب، انجمن دانشجویان مسلمان توسعه یافت و به تدریج فعالیتهایی را در حوزه های جدید آغاز کرد به گونه ای که سایر سازمانهای اسلامی را در امریکا تحت الشعاع قرار داد. برگزاری همایشهای آموزش اسلامی، نشر مجلات متعدد همچون افقهای اسلامی
و الاتحاد، نشریة مطالعات اسلامی امریکا و دانشمند مسلمان، تأسیس مراکز نشر و مساجد و انجمنهای محلی و شعبه های تبلیغاتی و ایجاد سرمایه برای سرمایه گذاران مسلمان، از فعالیتهای جدید این انجمن بود.
انجمن دانشجویان مسلمان از فعال ترین سازمانهای
مسلمانان امریکا بود. بسیاری از دانشجویان مسلمان پس از فارغ التحصیلی در امریکا ماندند و فعالیتهای انجمن دانشجویان مسلمان را از طریق اتحادیه‌ها و انجمنهای حرفه ای همچون انجمن متخصصان
علوم اجتماعی مسلمان امریکا یا انجمن پزشکی اسلامی ادامه دادند، به گونه ای که بعدها این انجمن اعلام کرد که حدود ۰۰۰، ۴۵ دانشجو در ۳۱۰ دانشگاه و تقریباً به همین تعداد نیز عضو غیردانشجو دارد. در اوایل دهة ۱۳۶۰ ش/ ۱۹۸۰ کاملاً مشخص بود که انجمن دانشجویان مسلمان، با چنین وسعتی و فعالیت، تشکلی بزرگ تر از انجمن است و باید در قالب سازمان به حیات خود ادامه دهد. همین امر، به تشکیل جامعة اسلامی امریکای شمالی (در این مقاله: جامعه) انجامید.
جامعه، به عنوان نهاد مستقل غیردولتی، اگر چه چهرة فرامذهبی خود را حفظ کرده است، اما تا زمان پیروزی
انقلاب اسلامی ایران در ۱۳۵۷ ش و آغاز
جنگ عراق با
ایران (شهریور ۱۳۵۹) مسلمانان
سنّی و
شیعه امریکایی در سازمانهای اسلامی همزیستی داشتند، از جمله انجمن دانشجویان مسلمان محل اجتماع سنّیها و
شیعیان بود، و جنگ عراق با ایران و همچنین انقلاب اسلامی ایران در اجتماع مسلمانان امریکای شمالی تحولاتی پدید آورد و دو گروه مذهبی شیعه و سنّی از هم جدا شدند. در دانشگاههای متعدد، انجمنهای دانشجویی شیعی تأسیس شد. سازمانهای اسلامی سنّی نیز با حمایت کشورهای عربی، به ویژه
عربستان سعودی، رونق گرفتند. جامعة اسلامی امریکای شمالی «جامعه» نیز همواره از کمکهای عربستان سعودی برخوردار بوده است.
تحت رهبری «جامعه»، گروهی از سازمانها و نهادهای تخصصی «شامل انجمن مسلمانان، انجمن دانشجویان مسلمان»، برخی سازمانهای حرفه ای (مانند انجمن متخصصان علوم اجتماعی مسلمان امریکا، انجمن مهندسان و دانشمندان مسلمان امریکا، انجمن پزشکی اسلامی)، و نهادهای خدماتی
فعالیت می‌کنند. این نهادها و سازمانها، هیئت مدیرة مستقلی دارند، اما امور اداری و مالی و حقوقی آنها در دبیرخانة عمومی متمرکز است که زیر نظر
مجلس شورا فعالیت می‌کند.
سازمان «جامعه» شامل
شورای اجرایی و
مجلس شورا (
شورای مشورتی) و دفتر مرکزی است.
شورای اجرایی متشکل است از نُه عضو، شامل رئیس، دو معاون در حوزة امریکا و کانادا، نمایندگان مناطق شرقی و غربی کانادا، رئیس پیشین جامعه، و نمایندگان مناطق غربی و مرکزی و شرقی امریکا.
مجلس شورای جامعه وظیفة
قانونگذاری و تصویب بودجه و فعالیتهای جامعه را به عهده دارد و دارای ۲۴ عضو است: هفت عضو را هیئت عمومی جامعه و پنج عضو را رؤسای انجمنها و شعبه های محلی جامعه انتخاب می‌کنند؛ شش عضو آن، بنا به سمت سازمانیشان، از رؤسای سازمانهای تابعه اند؛ شش عضو دیگر، رئیس جامعه، نایب رؤسای جامعه برای ایالات متحده و کانادا، رئیس «صندوق ودایع امریکای شمالی» (بازوی انتشاراتی جامعه)، رئیس «صندوق ودایع جوامع» (مسلمان) و رؤسای سازمانهای ملی وابسته به جامعه اند. دفتر مرکزی جامعه، در پلین فیلد در ایالت ایندیانا، شامل یک دبیرخانة عمومی است که دبیرکل آن را اداره می‌کند. دبیرکل در مقابل رئیس جامعه پاسخگوست. مرکز آموزش اسلامی، بخش مدارس اسلامی، بخش خدمات و عضویت و بخش
اجلاسها و خدمات سمعی بصری، واحدهای دفتر مرکزی‌اند که تحت نظر مدیران ذیربط اداره می‌شوند.
جامعه بر ارزشهای اسلامی در خانواده، دعوت (
تبلیغ اسلامی)، آموزش اسلامی، امور جوانان، فعالیت سیاسی، انتشارات اسلامی، روابط دوستانه با گروهها و کشورهای دیگر، کمک به توسعة مساجد و مراکز جدید اسلامی تأکید می‌کند. تقویت اتحاد بین
مسلمانان برای زندگی به شیوة اسلامی و برگزاری مجامع سالانه و همچنین همایشهای تخصصی در زمینه های
اقتصاد و آموزش، از دیگر فعالیتهای اخیر جامعه بوده است.
مأموریت اصلی جامعه در امریکای شمالی فراهم کردن پایگاهی برای تبلیغ
اسلام و گسترش دعوت از طریق آموزش و خدمات اجتماعی است که تعالیم
قرآن و
سنّت را به زندگی روزمره بر گرداند و هویت اسلامی را در جامعة مسلمانان تقویت کند تا فرد بتواند در جامعه ای غیراسلامی ارزشهای اسلامی را حفظ نماید. جامعه همچنین همراه با سایر گروههای اسلامی بر توسعة
فقه اسلامیِ سازگار با سنّت اسلامی و شرایط جدید و مسائل اقلیت مسلمانان ساکن در کشورهای غربی، تأکید کرده است.
اهداف اصلی جامعه عبارت اند: از کمک به تأسیس مدارس اسلامی تمام وقت و مدیریت آنها
توسعة اطلاعات و بهبود فعالیتهای مربوط به دعوت، به ویژه در زندانها و محیطهای نظامی؛ کمک به اجتماعات در پرورش خانواده های مسلمان از طریق تشویق فعالیتهای جوانان در این زمینه؛.
(عمربن عبداللّه ، پست الکترونیکی مورخ ۳/۵/۲۰۰۰)
با این‌که جامعه فراگیرترین سازمان مسلمانان سراسر امریکاست، برخی امریکاییان افریقایی تبار آن را سازمانی می‌دانند که فعالیت آن در جهت رفع نیازهای جامعة مهاجران مسلمان است. اگر چه وارث الدین محمد، از مهم ترین رهبران مسلمانان افریقایی تبار، عضو
شورای مشورتی جامعه است، اما افریقایی تباران در نشستهای سالانة جامعه شرکت نمی‌کنند و نشستهای جداگانه ای برگزار می‌کنند.
امروزه جامعه سازمانی است که بر فعالیتهای بسیاری از سازمانهای اسلامیِ امریکا نظارت می‌کند.
پس از حوادث ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱/ ۲۰ شهریور ۱۳۸۰ در
امریکا، جامعه در قبال تروریسم موضع مخالف گرفت و هرگونه اقدام تروریستی به نام
اسلام را محکوم کرد.
(۱) مرکز آموزش اسلامی آمریکای شمالی، ترجمة غلامحسین ابراهیمی، اسلام و غرب، ش ۲۶ «مهر ۱۳۷۸».
Gutbi Mahdi Ahmed, "Muslim organizations in the United States", in The Muslims of America , ed Yvonne Yazbeck Haddad, New York: Oxford University Press, ۱۹۹۱;
Mattias Gardell, "North America", in Islam outside the Arabworld , ed David Westerlund and Ingvar Svanberg, Richmond: Curzon, ۱۹۹۹;
Yvonne Yazbeck Haddad, "The globalization of Islam", in The Oxford history of Islam , ed John Esposito, New York: Oxford University Press, ۱۹۹۹;
Yvonne Yazbeck Haddad and Adair T Lummis, Islamic values in the United States , New York ۱۹۸۷;
Islamic Society of North America, "ISNA denounces terrorism in the name of Islam", Islamic Society of North America , ۲۰۰۵a (Online (Available: http://wwwisnanet/
index php id=۳۵&
back PID=۱۸tt-news=۴) ۶ July ۲۰۰۵ (;
Islamic Society of North America , ۲۰۰۵b) Online (Available: http: www isnanet/ about/board html
) ۶ July ۲۰۰۵) ;
Omer bin Abdullah (editor of Islamic horizon) ۳ May ۲۰۰۰ "ISNA" to Encyclopaedia Islamica Foundation ;
The Oxford encyclopedia of the modern Islamic world , ed John L Esposito, New York ۱۹۹۵, svv "Islam: Islam in the Americas" (by Frederick Mathewson Denny) , "Islamic Society of North America" (by Sulayman S Nyang) ;
Jane I Smith, Islam in America , New York ۱۹۹۹
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «جامعه اسلامی آمریکای شمالی»، شماره۴۳۹۱.
