تقریب النفع و تیسیر الجمع بین القراءات (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«تقریب النفع و تیسیر الجمع بین القرائات السبع» نوشته سید
نبیل بن هاشم بن عبدالله الغمری آل باعلوی کتابی است که در موضوع قرائت‌های هفت گانه
قرآن کریم به
زبان عربی در دو جلد نگارش یافته است.
نویسنده در مقدمه‌ای با عنوان «اعلام اهل القرآن باسانید شیخنا المقرئ: المکی بن کیران» به معرفی شیخ و استاد قرائت خود پرداخته است. در این مقدمه شرح حال شیوخی که اسانید شیخ و استاد مؤلف بدانها منتهی می‌شود به همراه نام تالیفات و آثار آنها آمده است. همچنین اسانید ابن کیران به
ابن جزری و
ابو عمرو دانی و اصحاب قرائات در بابی دیگر از مقدمه و اسانید خود ابن جزری به
شاطبی و ابو عمرو دانی و اصحاب
قرائت‌های سبعه و نیز اسانید ابو عمرو الدانی به قراء سبعه و نیز اسانید استاد مؤلف درباره
حدیث «رحمت» و
موطا مالک و
صحیح مسلم و
بخاری در دیگر ابواب این مقدمه ذکر شده است. پس از مقدمه، نویسنده وارد موضوع اصلی کتاب یعنی بیان قرائت‌های هفتگانه شده و قواعد کلی و عمومی و فرش الحروف و... را در این کتاب بیان می‌کند. نویسنده در جلد اول «تقریب النفع و تیسیر الجمع» اصول قرائت هریک از قراء سبعه یعنی
عاصم،
نافع،
ابن کثیر،
ابو عمرو بصری،
ابن عامر شامی، حمزه و
کسائی را بیان و قرائت‌های منحصربه فرد هریک را نیز ذکر می‌کند. در این جلد همچنین نام راویان هریک از این قراء به همراه شرح حالی کوتاه از ایشان و نیز قرائت‌های خاص هریک ذکر شده است. در جلد دوم، نویسنده با ترسیم جدولی اختلاف قاریان در مورد فرش الحروف و قرائات را به روش شاطبی که در منظومه خود برای تسهیل جمع بین قائلین به یک نحوه از قرائت و مخالفین ایشان رمزهایی قرار داده است، یادآور شده و در جدولی دیگر موارد تکراری «فرش الحروف» و موارد اختلاف آن را ذکر کرده است. در ادامه ضمن ترسیم جدولی به بیان «فرش الحروف» تک تک سوره‌های قرآنی پرداخته است. همچنین ابدال‌های صورت گرفته توسط «ورش» و «سوسی» و نیز «ادغام‌های کبیر» صورت گرفته از جانب سوسی در سوره‌های قرآنی طی جدول‌هایی جداگانه بیان شده است.
کتاب در دو جلد تنظیم شده است: جلد اول: در مقدمه جلد که مشتمل بر ۷ باب و هرباب دارای فصولی است به معرفی استاد نویسنده کتاب یعنی
مکی بن عبد السلام بن مکی بن کیران متوفای ۱۴۲۱ هجری پرداخته و اسانید وی را یادآور می‌شود. سپس وارد متن کتاب شده و طی یک مقدمه و ابواب هفت گانه به معرفی تک تک قراء سبعه و نیز معرفی راویان ایشان می‌پردازد. هریک از این ابواب خود دارای فصول متعددی است. در پایان هم فهرست مطالب کتاب یادآوری شده است.
جلد دوم: مشتمل بر یک باب با عنوان: «فی جدولة ما للقراء من الاختلاف فی الفرش و الرموز» که دارای ۴ فصل به شرح ذیل است می‌باشد: فصل: ذکر ما یتکرر من الفرش و الاختلاف فیه. فصل: ذکر سائر فرش الحروف فصل: ذکر مالورش و السوسی من الابدال فصل: ذکر ما للسوسی من الادغام الکبیر فی القرآن
در پایان هم به معرفی سایر آثار نویسنده و نیز فهرست مطالب کتاب پرداخته شده است.
کتاب به قلم «السید نبیل بن هاشم بن
عبدالله الغمری آل باعلوی» و به زبان عربی در دو جلد نگارش یافته است. جلد اول مشتمل بر ۴۰۰ صفحه و جلد دوم ۲۴۸ صفحه را دربردارد. این کتاب در قطع رقعی با جلد شومیز اولین بار در سال ۱۴۲۵ هجری توسط انتشارات «دار البشائر الاسلامیة» بیروت منتشر شده است.
نرم افزار مشکات الانوار، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
