تقریب المعارف (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«تقریب المعارف»، به
زبان عربی و در موضوع اصول اعتقادات، نوشته ابو الصلاح حلبی، شیخ تقی الدین بن نجم الدین بن عبید الله بن عبدالله بن محمد حلبی (۳۴۷- ۴۴۷ ق) است.
این کتاب، از منابع معتبر کلامی است که بسیار مورد توجه علمای
شیعه قرار گرفته است.
علامه مجلسی، این کتاب را کتابی مناسب در عقاید و دارای روایاتی جالب توجه می‌داند و در کتاب
بحار الانوار بسیار به آن استناد کرده است.
شیخ حر عاملی نیز این کتاب را کتابی خوب و ارزش مند می‌داند و آن را از مصادر کتاب خود، «اثبات الهداة بالنصوص و المعجزات» شمرده است.
علامه شوشتری در کتاب «کشف القناع فی حجیة الاجماع»، به این کتاب استناد کرده و در کتاب «قاموس الرجال»، این کتاب را در نهایت خوبی دانسته است.
کتاب «تقریب المعارف»، کتابی استدلالی و برهانی است که در چهار قسم تنظیم شده و مؤلف شیوه‌ای منطقی را برای بحث در هر یک از موضوعات کتاب به کار گرفته است.
کتاب، شامل مباحث
توحید،
عدل،
نبوت، امامت و بحثی در باره
امام زمان عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف است.
در آغاز مبحث توحید، مسئله لزوم شناخت و معرفت مطرح شده و سپس به حدوث اجسام اشاره شده و صفات خداوند متعال مورد بحث قرار گرفته است.ت
در مبحث عدل، به
حسن و قبح و قدرت
خداوند بر قبیح و انجام ندادن آن،
جبر و اختیار، حقیقت
تکلیف و صفات مکلف و
قاعده لطف اشاره دارد.
در مبحث نبوت، مسئله لزوم انتخاب رهبر از طرف خداوند و اینکه پیامبر آگاه‌ترین مردم نسبت به امور سیاسی است و راه‌های شناخت پیامبر،
عصمت و معجزات
پیامبر اسلام، مانند
قرآن مطرح شده است.
در مبحث امامت، به مسئله عصمت امام، معجزات
ائمه علیه‌السّلام ، نص بر امامت، آیات و نصوص دال بر امامت حضرت علی علیه‌السّلام ، مخالفت‌های آن حضرت با خلفای سه گانه، انگیزه بیعت آن حضرت با آنها، علت پذیرفتن شورا و معایب خلفای سه گانه و... اشاره شده است.
در بحث مربوط به امام زمان عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف با دلیل‌های عقلی و نقلی بر امامت آن حضرت، انگیزه غیبت و طول عمر آن حضرت، استدلال شده و نمونه‌هایی از انسان‌هایی که عمر طولانی داشته‌اند ذکر شده است.
بخشی از این کتاب به چاپ نرسیده که شامل معایب خلفای سه گانه است، مانند:
۱. مطالبی که از
صحابه روایت شده و تصریح در مذمت سه خلیفه نخستین دارد و هم چنین اعترافات آنها در هنگام
مرگ که شامل هشتاد روایت است.
۲. سخنان
حضرت علی علیه‌السّلام و برخی از صحابه و
تابعین و
عایشه درباره عثمان.
۳. خون خواهی عثمان توسط
طلحه و
زبیر، عایشه، معاویه و
عمرو عاص و بحثی در باره آن.
۴. نبودن ویژگی‌های
امامت در سه خلیفه نخستین و مطاعن آنها.
۵. رد ادله مخالفین.
کتاب حاضر را حضرت
آیة الله رضا استادی، تصحیح و تحقیق کرده و بر آن مقدمه و تعلیقه زده است.
این چاپ از روی نسخه‌ای که در کتاب خانه حضرت آیة الله نجفی مرعشی است، تحقیق و تصحیح شده است.
در مقدمه این چاپ، زندگی نامه مؤلف و معرفی کتاب آمده است.
۱. نسخه‌ای در کتاب خانه حضرت
آیة الله نجفی مرعشی که تاریخ نگارش آن قرن یازدهم هجری است.
نرم افزار جامع الاحادیث، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
