تفاسیر حشویه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تفاسیر حشویه به
تفاسیر روایی محض، بدون تدبر و تامل در صحت و سقم
احادیث اطلاق می‌شود.
در قرون اولیه و عصرهای آغازین تدوین
تفسیر ، با توجه به حدیث منقول از
پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم درباره
تفسیر به رای و گناه شمردن چنین
تفسیری، غالب
مفسران - به جز باطنیان - برای این که مرتکب چنین خطایی و معذب به
آتش دوزخ نشوند، کوشیدند به جای تدبر و اعمال نظر و
استنباط از
آیات و بیان مفهوم و مفاد
قرآن ، به نقل احادیث پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم یا اصحاب در
تفسیر آیه‌ای بپردازند؛ تا آن جا که برخی از اخباریان
شیعه و ظاهرگرایان سنی می‌گفتند اگر حدیثی در
تفسیر آیه‌ای از قرآن نرسیده باشد، آن آیه را نباید
تفسیر کرد؛ باید گفت
خدا و رسولش به
تفسیر این آیه دانا هستند. این شیوه باعث شد این گروه برای یافتن حدیثی در
تفسیر آیات قرآن، به هر منبع و سرچشمه‌ای مراجعه کنند؛ لذا در صحت و سقم حدیث، تدبر و درایت را لازم نمی‌دانستند؛ در نتیجه،
روایات اسرائیلی و ساخته و پرداخته سازندگان و سوداگران حدیث به فراوانی وارد احادیث
تفسیری شد.
در
قرن چهارم و پنجم هجری به این دسته از محدثان و اخباریان شیعه لقب "حشویه" داده بودند؛ یعنی کسانی که مغزهای خود را انباشته از
حدیث کرده، درباره آن هیچ نمی‌اندیشند و اصالت را به حدیث می‌دهند. یکی از آثار حشوی گری،
اعتقاد به
تحریف قرآن بود.
فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «تفاسیر حشویه».
