• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

تعمید

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


غسل تعمید، آیینی است که به عنوان دروازه ورود به دین مسیحیت شناخته می‌شود. و از ارکان ضروری این دین است. که تمامی مسیحیان می‌بایست در زمان کودکی غسل تعمید را انجام دهند.


غسل تعمید، آیینی است که به عنوان دروازه ورود به دین مسیحیت شناخته می‌شود. تقریبا تمام فرقه‌های مسیحیت، از غسل تعمید به عنوان یکی از ارکان ضروری این دین، یاد کرده‌اند. تمامی مسیحیان می‌بایست در زمان کودکی (و در برخی کلیساها پس از رسیدن به سن تمییز (کلیساهای باپتیست، تعمید کودکان کمتر از هفت سال را صحیح نمی‌دانند.)
[۱] مولند، اینار، جهان مسیحیت، ترجمه محمد باقر انصاری و مسیح مهاجری، انتشارات امیر کبیر، ۱۳۸۱ه‌ش، چاپ دوم، ص۳۹۶-۳۹۷.
غسل تعمید را انجام دهند. همچنین کسانی که از سایر ادیان به مسیحیت می‌گروند، باید غسل تعمید گیرند تا به صورت رسمی، وارد کیش مسیحیت شوند.
برگزاری آیین تعمید معمولا برعهده افراد روحانی مانند کشیش و یا شماس است. برگزار کننده مراسم تعمید، با عبارتی نظیر (عبارتی که در حال تعمید دادن به کار گرفته می‌شود در کلیساهای مختلف،‌ اندکی متفاوت است ولی معمولا از عباراتی نظیر آنچه گفته شد، استفاده می‌شود.) «تو را به نام، پدر، پسر و روح‌القدس تعمید می‌دهم.» که برگفته از دستور مسیح در انجیل متی «پس رفته، همه‌ی امتها را شاگرد سازید و ایشان را به اسم اب و ابن و روح‌القدس تعمید دهید.»
[۲] کتاب مقدس، متی، باب۲۸، ص۱۹.
است، شخص داوطلب را به وسیله آب، تعمید می‌دهد.
[۳] کتاب مقدس، متی، باب۲۸، ص۵۸-۱۰۶.


کلیساهای کاتولیک و ارتدوکس، تعمید را یکی از شعایر هفتگانه (شعایر، اعمالی است که انجام آنها در نجات و تقدیس انسان، مؤثر است.)
[۴] کتاب مقدس، متی، باب۲۸، ص۵۷-۱۰۲.
می‌شمارند. در کلیساهای پروتستان نیز، تعمید یکی از دو آیین مقدس کلیسایی به شمار می‌رود که به عقیده مسیحیان، حضرت عیسی شخصا آن را مقرر فرموده است.
[۵] کتاب مقدس، متی، باب۲۸، ص۱۹.
[۶] محمدیان، بهرام و دیگران، دایرة المعارف کتاب مقدس، انتشارات روز نو، ۱۳۸۰ه‌ش، چاپ اول، ص۴۸۶.

در میان کلیساهای پروتستان، کویکرها این آیین را نمی‌پذیرند وهرگز تعمید نمی‌گیرند.
[۷] روستن، لئو، فرهنگ تحیلی مذاهب آمریکایی، ترجمه محمد بقائی، تهران، انتشارات حکمت، ۱۳۷۶ش، چاپ اول، ص۳۱۹.
[۸] مولند، اینار، جهان مسیحیت، ترجمه محمد باقر انصاری و مسیح مهاجری، انتشارات امیر کبیر، ۱۳۸۱ه‌ش، چاپ دوم، ص۴۵۰.
پیروان "سپاه نجات"نیز آن را به عنوان یک شعار دینی نمی‌پذیرند. (هر چند انجام تعمید برای پیروان این گروه، در سایر کلیساها امکان‌پذیر است.) آنان دستور به تعمید را که در انجیل متی
[۹] کتاب مقدس، متی، باب۲۸، ص۱۹.
آمده است مربوط به تعمید معنوی و روحانی می‌دانند.
[۱۰] مولند، اینار، جهان مسیحیت، ترجمه محمد باقر انصاری و مسیح مهاجری، انتشارات امیر کبیر، ۱۳۸۱ه‌ش، چاپ دوم، ص۴۲۳.


مسیحیان با استناد به انجیل‌ها معتقدند که حضرت مسیح در رود اردن توسط "یحیی تعمید دهنده"، غسل تعمید یافته است.
[۱۱] کتاب مقدس، متی، باب۳، ص۱۳.
از نگاه آنان، اگر چه مسیح در طول حیات خویش، کسی را تعمید نداده است.
[۱۲] ‌هاکس، جیمز، قاموس کتاب مقدس، انتشارات اساطیر، ۱۳۸۳ ه‌ش، چاپ دوم، ص۲۵۷.
[۱۳] کتاب مقدس، یوحنا، باب۴، ص۲.
اما پس از رستاخیزش، شاگردان خود را دستور داده تا دیگران را تعمید دهند.
آن حضرت خطاب به حواریون خویش می‌فرماید: «پس رفته، همه‌ی امتها را شاگرد سازید و ایشان را به اسم اب و ابن و روح القدس تعمید دهید.»
[۱۴] کتاب مقدس، متی، باب۲۸، ص۱۹-۲۰.
گذشته از حضرت مسیح، پطرس حواری نیز مردم را به تعمید یافتن فرا می‌خوانده است.
[۱۵] کتاب مقدس، اعمال، باب۲، ص۳۸.
که اینها همگی شواهدی بر اعتبار تعمید، شناخته می‌شود.

ریشه‌های تعمید در آب و ارزش روحانی آن را در عبارتی از عهد عتیق که می‌گوید: «روح خداوند بر آبها قرار گرفت.»
[۱۶] کتاب مقدس، پیدایش، باب۱، ص۲.
می‌توان یافت.
[۱۷] التعلیم المسیحی للکنیسة الکاتولیکیة، لبنان، المکتبة البولسیة، ۱۹۹۹م، ص۳۷۶، ش۱۲۱۸.
در آیین تعمید همین عمل دوباره تکرار می‌گردد و روح خداوند بر آب قرار می‌گیرد تا انسانی جدید را شکل دهد.
[۱۸] برانتل، جرج، آیین کاتولیک، ترجمه حسن قنبری، مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب، ۱۳۸۱ه‌ش، چاپ اول، ص۱۳۴.

به وسیله تعمید است که انسان از بار گناه نخستین، آزاد می‌گردد و عضوی از بدن مسیح می‌شود.
[۱۹] van der Watt، Jan. G (ed.) ، Salvation in the New Testament، Brill، ۲۰۰۵، ص۱۸۱.
با انجام این عمل، تمام گناهان انسان شسته می‌شود. (در این زمینه، برخی نظری متفاوت را ابراز داشته‌اند. از نگاه اینان، گناهان انسانها تنها و تنها به وسیله خون مسیح شسته می‌شود و تعمید، تنها نشانه‌ای از این طهارت روحانی است.)،
[۲۰] van der Watt، Jan. G (ed.) ، Salvation in the New Testament، Brill، ۲۰۰۵، ص۴۰.
هم گناه نخستین و هم تمامی گناهانی که فرد، انجام داده است.
[۲۱] التعلیم المسیحی للکنیسة الکاتولیکیة، لبنان، المکتبة البولسیه، ۱۹۹۹م، ص۳۸۶، ش۱۲۶۳.
انجام غسل تعمید همانگونه که خود مسیح فرموده
[۲۲] کتاب مقدس، یوحنا، باب۳، ص۵.
برای نجات یافتن ضروری است و مسیحیان بدون انجام این عمل، نمی‌توانند نجات یابد.
[۲۳] التعلیم المسیحی للکنیسة الکاتولیکیة، لبنان، المکتبة البولسیة، ۱۹۹۹م، ص۳۸۵، ش۱۲۵۷.


روش انجام تعمید در کلیساهای مختلف، متفاوت است. برخی کلیساها، با ریختن آب بر سر شخص، وی را تعمید می‌دهند. در برخی کلیساها رسم بر آن است که شخص تعمید گیرنده می‌بایست در آب فرو رود. برخی کلیساها نیز فرد را برای انجام تعمید به آبهای طبیعت مانند دریاچه‌ها یا نهرها می‌برند.
[۲۴] میشل، توماس، کلام مسیحی، ترجمه حسین توفیقی، انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب، ۱۳۸۷ه‌ش، چاپ سوم، ص۹۳.
کلیساهای کاتولیک روش اول را پذیرفته‌اند. در این کلیسا، این عمل با سه بار ریختن آب بر سر داوطلب یا پاشیدن آن به بدن وی، انجام می‌شود.
[۲۵] مولند، اینار، جهان مسیحیت، ترجمه محمد باقر انصاری و مسیح مهاجری، انتشارات امیر کبیر، ۱۳۸۱ه‌ش، چاپ دوم، ص۱۰۶.
کلیسای ارتدوکس، روش دوم را انتخاب نموده است و تعمید را با سه بار فرو رفتن در آب انجام می‌دهد. البته این کلیسا در مواردی که امکان فرو رفتن در آب وجود نداشته باشد، پاشیدن آب را نیز می‌پذیرد.
[۲۶] مولند، اینار، جهان مسیحیت، ترجمه محمد باقر انصاری و مسیح مهاجری، انتشارات امیر کبیر، ۱۳۸۱ه‌ش، چاپ دوم، ص۵۸.

در میان کلیساهای پروتستان، نیز در این زمینه اختلاف نظر فراوان وجود دارد. باپتیستها معقدند که فرو رفتن در آب، تنها شیوه صحیح تعمید است. آنان با استناد به اینکه "یحیی تعمید دهنده"به این شیوه مردمان را تعمید می‌داد و حتی خود مسیح نیز به این شیوه تعمید یافت، معتقدند ریختن آب بر سر کافی نیست و چنین تعمیدی فاقد ارزش است.
[۲۷] روستن، لئو، فرهنگ تحیلی مذاهب آمریکایی، ترجمه محمد بقائی، تهران، انتشارات حکمت، ۱۳۷۶ش، چاپ اول، ص۱۰۴.
این در حالی است که از نگاه کلیساهای اصلاح شده، شیوه تعمید، کاملا بی‌اهمیت است.
[۲۸] محمدیان، بهرام و دیگران، دایرة المعارف کتاب مقدس، انتشارات روز نو، ۱۳۸۰ه‌ش، چاپ اول، ص۴۸۶.
و تعمید به هر شکلی که انجام پذیرد صحیح خواهد بود، گرچه برخی از آنها فرو رفتن در آب را ترجیح می‌دهند.
[۲۹] امیر کانی، قس جیمس انس، نظام التعیم فی علم اللاهوت القویم، مطبعة الامیر کان، ۱۸۸۸م، ج۲، ص۴۲۱-۴۲۲.
در مورد شخص برگزار کننده این آیین، نیز اتفاق نظری وجود ندارد. برخی کلیساها انجام این مراسم را تنها از سوی افراد روحانی می‌پذیرند؛ این در حالی است که در بعضی کلیساها، هر فردی می‌تواند دیگران را تعمید دهد.
این مراسم در کلیسای کاتولیک معمولا توسط اسقف و کشیش صورت می‌پذیرد گرچه در کلیسای لاتینی، شماس نیز می‌تواند عهده‌دار این عمل باشد. البته در موارد ضرورت و نبود کشیش و شماس، فرد عادی نیز می‌تواند دیگران را تعمید دهد.
[۳۰] التعلیم المسیحی للکنیسة الکاتولیکیة، لبنان، المکتبة البولسیة، ۱۹۹۹م، ص۳۸۴-۳۸۵، ش۱۲۵۶.
در کلیسای ارتدوکس (و بسیاری از کلیساهای پروتستان)، در این زمینه الزامی وجود ندارد. آیین تعمید می‌تواند توسط شماس و یا حتی یک فرد غیر روحانی نیز انجام گیرد.
[۳۱] مولند، اینار، جهان مسیحیت، ترجمه محمد باقر انصاری و مسیح مهاجری، انتشارات امیر کبیر، ۱۳۸۱ه‌ش، چاپ دوم، ص۵۸.


در عهد جدید هیچ اشاره مستقیمی به تعمید اطفال وجود ندارد گرچه این عمل، نفی نیز نشده است. معتقدان به جواز تعمید اطفال با استناد به دلایلی چند، از جمله اینکه در عهد جدید، از تعمید یافتن تمام اهل یک خانه (که احتمالا اطفال را نیز در بر می‌گیرد)، سخن به میان آمده است،
[۳۲] کتاب مقدس، اعمال رسولان، باب۱۶، ص۱۵.
[۳۳] کتاب مقدس، اعمال رسولان، باب۱۶، ص۳۳.
[۳۴] کتاب مقدس، اعمال رسولان، باب۱۶، اول قرنتیان، باب۱، ص۱۶.
تعمید اطفال را پذیرا شده‌اند. دیگر دلیلی که برای تعمید اطفال ارائه شده آن است که در عهد جدید، تعمید مرادف ختنه در عهد قدیم دانسته شده است
[۳۵] کتاب مقدس، کولسیان، باب۲، ص۱۱-۱۲.
و از آنجا که ختنه، در زمان کودکی انجام می‌شده است، بنابر این تعمید نیز که جانشین آن است می‌تواند در زمان کودکی فرد انجام شود.
[۳۶] McGrath، Alister E. and Marks، Darren C.، The Blackwell Companion to Protestantism، (Blackwell، ۲۰۰۴، ۱st ed، ص۲۶.
به هر حال روشن است که انجام آیین تعمید در مورد کودکان در قرنهای دوم و سوم وجود داشته و مورد قبول جامعه مسیحی بوده است.
[۳۷] McGrath، Alister E. and Marks، Darren C.، The Blackwell Companion to Protestantism، (Blackwell، ۲۰۰۴، ۱st ed ص۵۸۰

امروزه اکثر کلیساهای مسیحی، تعمید اطفال را به عنوان امری پسندیده تلقی می‌کنند. آنان با اشاره به این نکته که تمامی کودکان، گناهکار به دنیا می‌آیند و بار گناه نخستین بر دوش آنان سنگینی می‌کند اظهار می‌دارند که لازم است هر فردی را در کودکی تعمید داد تا تولدی دوباره بیابد؛ تولدی که از گناه نخستین در آن خبری نیست.
[۳۸] التعلیم المسیحی للکنیسة الکاتولیکیة، لبنان، المکتبة البولسیة، ۱۹۹۹م، ص۳۸۳، ش۱۲۵۰.
در مقابل، برخی از مسیحیان تعمید کودکان را صحیح نمی‌دانند. کارل بارت، دانشمند و الهی‌دان برجسته مسیحی با ذکر دلایلی چند، تعمید اطفال را اشتباه می‌شمارد.
[۳۹] McGrath، Alister E. and Marks، Darren C.، The Blackwell Companion to Protestantism، (Blackwell، ۲۰۰۴، ۱st ed، ص۵۸۰.
البته این دیدگاه، تازگی ندارد بلکه برای اولین بار در قرن شانزدهم میلادی، توسط باپتیستها ارائه شد. آنان تعمید کودکان را بدعت دانسته و اقدام به تعمید مجدد کسانی که در کودکی تعمید یافته بودند، کردند.
[۴۰] McGrath، Alister E. and Marks، Darren C.، The Blackwell Companion to Protestantism، (Blackwell، ۲۰۰۴، ۱st ed، ص۵۸۳.

از نگاه باپتیستها، تعمید، اقرار به دین مسیحی و پذیرفتن این آیین است. از این رو شخص تعمید گیرنده می‌بایست به سنی رسیده باشد که بتواند مفهوم تعمید را دریابد و از روی آگاهی تعمید یابد.
[۴۱] روستن، لئو، فرهنگ تحیلی مذاهب آمریکایی، ترجمه محمد بقائی، تهران، انتشارات حکمت، ۱۳۷۶ش، چاپ اول، ص۱۰۴.
این اقدام کلیسای باپتیست در ابتدای امر، با واکنش شدید دیگر کلیساها مواجه شد. در سال ۱۵۲۶، حکم اعدام برای کسانی که به تعمید مجدد دست می‌یازند مقرر گردید. در راستای همین حکم، بسیاری از سران باپتیستها دستگیر و به شدیدترین شکلها شکنجه گردیده و اعدام شدند.
[۴۲] لین، تونی، تاریخ تفکر مسیحی، ترجمه روبرت آسریان، انتشارات فرزان، ۱۳۸۰ه‌ش، چاپ اول، ص۳۱۰-۳۱۵.
بعدها و در قرن نوزدهم، کلیسای "پیروان مسیح" (این کلیسا که به "کلیسای مسیحی" یا کلیسای "پیروان مسیح" مشهور است در قرن نوزدهم میلادی و در آمریکا شکل گرفت.) نیز در مورد تعمید اطفال، نظری شبیه دیدگاه باپتیستها را پذیرفت و تعمید کودکان را باطل اعلام نمود.
[۴۳] روستن، لئو، فرهنگ تحیلی مذاهب آمریکایی، ترجمه محمد بقائی، تهران، انتشارات حکمت، ۱۳۷۶ش، چاپ اول، ص۱۶۷.


یک مساله الهیاتی: آیا کودکان تعمید نیافته به بهشت می‌روند؟ یکی مساله الهیاتی که مورد توجه معتقدان به تعمید قرار گرفته آن است که در مورد کودکانی که بدون تعمید، از دنیا می‌روند چه عقیده‌ای باید داشت. آیا آنان که آیین ورود به کیش مسیحیت را انجام نداده‌اند از ورود به بهشت محرومند؟
اغلب کلیساها معتقد به نجات کودکان تعمید نیافته هستند اما الهی‌دانان کلیسای کاتولیک در این زمینه با یکدیگر اختلاف نظر دارند. برخی اظهار می‌دارند در مورد کودکانی که والدین‌شان، ایمان‌دار بوده‌اند می‌توان معتقد به نجات شد و سایر کودکان از نجات محرومند اما اعتقاد عموم کاتولیک‌ها آن است که تمامی کودکانی که تعمید داده نشده‌اند، برای همیشه از بهشت محرومند.
[۴۴] روستن، لئو، فرهنگ تحیلی مذاهب آمریکایی، ترجمه محمد بقائی، تهران، انتشارات حکمت، ۱۳۷۶ش، چاپ اول، ص۲۴۱.
کتکیزم کاتولیک که رساله معتبر دینی و مرجع الهیاتی کاتولیک‌ها شناخته می‌شود در جدیدترین نسخه خویش، رویکردی محافظه‌کارانه را در پیش گرفته است و اظهار می‌دارد: «تنها باید امیدوار بود و دعا کرد که رحمت خداوند شامل حال آنان شود و آنان نیز بتوانند نجات یابند.»
[۴۵] التعلیم المسیحی للکنیسة الکاتولیکیة، لبنان، المکتبة البولسیة، ۱۹۹۹م، ص۳۸۶، ش۱۲۶۱.


۱. ↑ مولند، اینار، جهان مسیحیت، ترجمه محمد باقر انصاری و مسیح مهاجری، انتشارات امیر کبیر، ۱۳۸۱ه‌ش، چاپ دوم، ص۳۹۶-۳۹۷.
۲. ↑ کتاب مقدس، متی، باب۲۸، ص۱۹.
۳. ↑ کتاب مقدس، متی، باب۲۸، ص۵۸-۱۰۶.
۴. ↑ کتاب مقدس، متی، باب۲۸، ص۵۷-۱۰۲.
۵. ↑ کتاب مقدس، متی، باب۲۸، ص۱۹.
۶. ↑ محمدیان، بهرام و دیگران، دایرة المعارف کتاب مقدس، انتشارات روز نو، ۱۳۸۰ه‌ش، چاپ اول، ص۴۸۶.
۷. ↑ روستن، لئو، فرهنگ تحیلی مذاهب آمریکایی، ترجمه محمد بقائی، تهران، انتشارات حکمت، ۱۳۷۶ش، چاپ اول، ص۳۱۹.
۸. ↑ مولند، اینار، جهان مسیحیت، ترجمه محمد باقر انصاری و مسیح مهاجری، انتشارات امیر کبیر، ۱۳۸۱ه‌ش، چاپ دوم، ص۴۵۰.
۹. ↑ کتاب مقدس، متی، باب۲۸، ص۱۹.
۱۰. ↑ مولند، اینار، جهان مسیحیت، ترجمه محمد باقر انصاری و مسیح مهاجری، انتشارات امیر کبیر، ۱۳۸۱ه‌ش، چاپ دوم، ص۴۲۳.
۱۱. ↑ کتاب مقدس، متی، باب۳، ص۱۳.
۱۲. ↑ ‌هاکس، جیمز، قاموس کتاب مقدس، انتشارات اساطیر، ۱۳۸۳ ه‌ش، چاپ دوم، ص۲۵۷.
۱۳. ↑ کتاب مقدس، یوحنا، باب۴، ص۲.
۱۴. ↑ کتاب مقدس، متی، باب۲۸، ص۱۹-۲۰.
۱۵. ↑ کتاب مقدس، اعمال، باب۲، ص۳۸.
۱۶. ↑ کتاب مقدس، پیدایش، باب۱، ص۲.
۱۷. ↑ التعلیم المسیحی للکنیسة الکاتولیکیة، لبنان، المکتبة البولسیة، ۱۹۹۹م، ص۳۷۶، ش۱۲۱۸.
۱۸. ↑ برانتل، جرج، آیین کاتولیک، ترجمه حسن قنبری، مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب، ۱۳۸۱ه‌ش، چاپ اول، ص۱۳۴.
۱۹. ↑ van der Watt، Jan. G (ed.) ، Salvation in the New Testament، Brill، ۲۰۰۵، ص۱۸۱.
۲۰. ↑ van der Watt، Jan. G (ed.) ، Salvation in the New Testament، Brill، ۲۰۰۵، ص۴۰.
۲۱. ↑ التعلیم المسیحی للکنیسة الکاتولیکیة، لبنان، المکتبة البولسیه، ۱۹۹۹م، ص۳۸۶، ش۱۲۶۳.
۲۲. ↑ کتاب مقدس، یوحنا، باب۳، ص۵.
۲۳. ↑ التعلیم المسیحی للکنیسة الکاتولیکیة، لبنان، المکتبة البولسیة، ۱۹۹۹م، ص۳۸۵، ش۱۲۵۷.
۲۴. ↑ میشل، توماس، کلام مسیحی، ترجمه حسین توفیقی، انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب، ۱۳۸۷ه‌ش، چاپ سوم، ص۹۳.
۲۵. ↑ مولند، اینار، جهان مسیحیت، ترجمه محمد باقر انصاری و مسیح مهاجری، انتشارات امیر کبیر، ۱۳۸۱ه‌ش، چاپ دوم، ص۱۰۶.
۲۶. ↑ مولند، اینار، جهان مسیحیت، ترجمه محمد باقر انصاری و مسیح مهاجری، انتشارات امیر کبیر، ۱۳۸۱ه‌ش، چاپ دوم، ص۵۸.
۲۷. ↑ روستن، لئو، فرهنگ تحیلی مذاهب آمریکایی، ترجمه محمد بقائی، تهران، انتشارات حکمت، ۱۳۷۶ش، چاپ اول، ص۱۰۴.
۲۸. ↑ محمدیان، بهرام و دیگران، دایرة المعارف کتاب مقدس، انتشارات روز نو، ۱۳۸۰ه‌ش، چاپ اول، ص۴۸۶.
۲۹. ↑ امیر کانی، قس جیمس انس، نظام التعیم فی علم اللاهوت القویم، مطبعة الامیر کان، ۱۸۸۸م، ج۲، ص۴۲۱-۴۲۲.
۳۰. ↑ التعلیم المسیحی للکنیسة الکاتولیکیة، لبنان، المکتبة البولسیة، ۱۹۹۹م، ص۳۸۴-۳۸۵، ش۱۲۵۶.
۳۱. ↑ مولند، اینار، جهان مسیحیت، ترجمه محمد باقر انصاری و مسیح مهاجری، انتشارات امیر کبیر، ۱۳۸۱ه‌ش، چاپ دوم، ص۵۸.
۳۲. ↑ کتاب مقدس، اعمال رسولان، باب۱۶، ص۱۵.
۳۳. ↑ کتاب مقدس، اعمال رسولان، باب۱۶، ص۳۳.
۳۴. ↑ کتاب مقدس، اعمال رسولان، باب۱۶، اول قرنتیان، باب۱، ص۱۶.
۳۵. ↑ کتاب مقدس، کولسیان، باب۲، ص۱۱-۱۲.
۳۶. ↑ McGrath، Alister E. and Marks، Darren C.، The Blackwell Companion to Protestantism، (Blackwell، ۲۰۰۴، ۱st ed، ص۲۶.
۳۷. ↑ McGrath، Alister E. and Marks، Darren C.، The Blackwell Companion to Protestantism، (Blackwell، ۲۰۰۴، ۱st ed ص۵۸۰
۳۸. ↑ التعلیم المسیحی للکنیسة الکاتولیکیة، لبنان، المکتبة البولسیة، ۱۹۹۹م، ص۳۸۳، ش۱۲۵۰.
۳۹. ↑ McGrath، Alister E. and Marks، Darren C.، The Blackwell Companion to Protestantism، (Blackwell، ۲۰۰۴، ۱st ed، ص۵۸۰.
۴۰. ↑ McGrath، Alister E. and Marks، Darren C.، The Blackwell Companion to Protestantism، (Blackwell، ۲۰۰۴، ۱st ed، ص۵۸۳.
۴۱. ↑ روستن، لئو، فرهنگ تحیلی مذاهب آمریکایی، ترجمه محمد بقائی، تهران، انتشارات حکمت، ۱۳۷۶ش، چاپ اول، ص۱۰۴.
۴۲. ↑ لین، تونی، تاریخ تفکر مسیحی، ترجمه روبرت آسریان، انتشارات فرزان، ۱۳۸۰ه‌ش، چاپ اول، ص۳۱۰-۳۱۵.
۴۳. ↑ روستن، لئو، فرهنگ تحیلی مذاهب آمریکایی، ترجمه محمد بقائی، تهران، انتشارات حکمت، ۱۳۷۶ش، چاپ اول، ص۱۶۷.
۴۴. ↑ روستن، لئو، فرهنگ تحیلی مذاهب آمریکایی، ترجمه محمد بقائی، تهران، انتشارات حکمت، ۱۳۷۶ش، چاپ اول، ص۲۴۱.
۴۵. ↑ التعلیم المسیحی للکنیسة الکاتولیکیة، لبنان، المکتبة البولسیة، ۱۹۹۹م، ص۳۸۶، ش۱۲۶۱.


سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «تعمید»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۵/۱۴.    
ا

رده‌های این صفحه : صطلاحات مسیحی | غسل تعمید | غسل‌ها | مناسک مسیحی | موضوع های یهودی-مسیحی
جعبه ابزار