تشکیل ستاد انقلاب فرهنگی به فرمان امام خمینی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
![ستاد انقلاب فرهنگی]()
تشکیل ستاد انقلاب فرهنگی به فرمان امام خمینی به منظور ساماندهی امور فرهنگی مدارس و دانشگاه‌ها در خرداد سال ۱۳۵۹ ش صادر شد. به موجب فرمان
امام خمینی، ستاد انقلاب فرهنگی تشکیل شده و موظف شد فعالیت‌های خود را بر محور تربیت استاد، پذیرش دانشجو و اسلامی کردن جو دانشگاه‌ها و تغییر برنامه‌های آموزشی دانشگاه‌ها، بپردازد. ضرورت توسعه و تعمیق کار این ستاد ایجاب کرد که در سال ۱۳۶۴، با یک ترکیب جدید خود به شورای عالی انقلاب فرهنگی تغییر یافته و به فعالیت خود ادامه داد. وظایف مهمی برای این شورا تعیین شده است.
پس از فروپاشی
نظام پهلوی و شکل‌گیری
نظام جمهوری اسلامی به جای آن، نهادهای مختلف یکی پس از دیگری پا گرفت، اما فرهنگ حاکم بر نهادهای جامعه مخصوصا نهادهای فراگیری مانند
آموزش و پرورش و دانشگاه‌ها، مساله ساده‌ای نبود که بتوان در کوتاه مدت، تحولات لازم را در آنها بوجود آورد. در چنین شرایطی ضرورت تغییر بنیادین در برنامه‌ها و شیوه‌های تدریس و تربیت و اهداف آن از سوی عده‌ای مطرح می‌شد و در نتیجه این حساسیت‌ها بود که انقلاب فرهنگی در دانشگاه‌ها صورت گرفت و برای مدتی تمام دانشگاه‌های کشور تعطیل و به فرمان
امام خمینی ستاد انقلاب فرهنگی به منظور ساماندهی امور فرهنگی مدارس و دانشگاه‌ها تشکیل شد، این فرمان در تاریخ ۱۳۵۹/۰۳/۲۳ صادر گردیده است.
امام خمینی قبل از آن و در پیام نوروزی خود، در اول فروردین ۱۳۵۹ فرمودند: «باید انقلابی اساسی در تمام دانشگاه‌های سراسر
ایران بوجود آید تا اساتیدی که در ارتباط با شرق و یا غربند تصفیه گردند و دانشگاه محیط سالمی شود برای تدریس علوم عالی اسلامی. باید از بدآموزی‌های رژیم سابق در دانشگاه‌های سراسر ایران شدیداً جلوگیری کرد، زیرا تمام بدبختی جامعه ایران در طول سلطنت این پدر و پسر از این بدآموزی‌ها به وجود آمده است. اگر ما ترتیبی اصولی در دانشگاه‌ها داشتیم، هرگز طبقه روشنفکر دانشگاهی‌ای نداشتیم که در بحرانی‌ترین اوضاع ایران در نزاع و چند دستگی با خودشان باشند و از مردم بریده باشند و از آنچه که بر مردم می‌گذرد چنان آسان گذرند که گویی در ایران نیستند. تمام عقب ماندگی‌های ما به خاطر عدم شناخت صحیح اکثر روشنفکران دانشگاهی از جامعه اسلامی ایران بود، و متاسفانه هم‌اکنون هم هست. اکثر ضربات مهلکی که به این اجتماع خورده است از دست اکثر همین روشنفکران دانشگاه رفته‌ای، که همیشه خود را بزرگ می دیدند و می‌بینند و تنها حرف‌هایی می‌زدند و می‌زنند که دوست به اصطلاح روشنفکر دیگرش بفهمد، و اگر مردم هیچ نفهمند، نفهمند. زیرا دیگر چیزی که مطرح نیست مردمند، و تمام چیزی که مطرح است خود اوست...»
شورای انقلاب به دنبال ملاقات با امام در بیانیه بیست و نهم فروردین ماه ۵۹ خود مقرر کرد که دانشگاه باید از حالت ستاد عملیاتی گروه‌های گوناگون خارج شود. در این بیانیه، سه روز مهلت برای برچیده شدن دفاتر و تشکیلات گروه‌ها در دانشگاه‌ها تعیین و افزوده شده بود که امتحانات دانشگاهی باید تا ۱۴ خرداد به پایان برسد و از ۱۵ خرداد دانشگاه‌ها تعطیل و هرگونه اقدام استخدامی و مانند آن در دانشگاه متوقف گشته و نظام آموزشی کشور بر اساس موازین انقلابی و اسلامی طرح‌ریزی شود.
پس از تعطیل رسمی دانشگاه‌ها، امام خمینی در ۲۳ خرداد ماه سال ۵۹ فرمانی را مبنی بر تشکیل ستاد انقلاب فرهنگی صادر کردند و ضمن ابراز نارضایتی از روند اقدامات انجام شده اعلام کردند:
«مدتی است ضرورت انقلاب فرهنگی که امری اسلامی است و خواست ملت مسلمان می‌باشد، اعلام شده است و تاکنون اقدام مؤثر اساسی انجام نشده است و ملت اسلامی و خصوص دانشجویان با ایمان متعهد، نگران آن هستند و نیز نگران اخلال توطئه‌گران که هم‌اکنون گاه‌گاه آثارش نمایان می‌شود و ملت مسلمان و پایبند به
اسلام خوف آن دارند که خدای نخواسته فرصت از دست برود و کار مثبتی انجام نگیرد، و فرهنگ همان باشد که در طول مدت سلطه رژیم فاسد کارفرمایان بی‌فرهنگ، این مرکز مهم اساسی را در خدمت استعمارگران قرار داده بودند، که از دستاوردهای دانشگاه‌ها به خوبی ظاهر می‌شود که جز معدودی متعهد و مؤمن که علی‌رغم خواست دانشگاه‌ها در خدمت کشور و اسلام بودند، دیگران جز ضرر و زیان چیزی برای کشور ما بار نیاوردند، و ادامه این فاجعه که مع‌الاسف خواست بعض گروه‌های وابسته به اجانب است، ضربه‌ای مهلک به انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی وارد خواهد کرد، و تسامح در این امر حیاتی، خیانت عظیم بر اسلام و کشور اسلامی است. بر این اساس به حضرات آقایان محترم
محمدجواد باهنر،
مهدی ربانی املشی،
حسن حبیبی،
عبدالکریم سروش،
شمس آل احمد،
جلال‌الدین فارسی و
علی شریعتمداری مسئولیت داده می‌شود تا ستادی تشکیل دهند و از افراد صاحب‌نظر متعهد، از بین اساتید مسلمان و کارکنان متعهد و دانشجویان متعهد با ایمان و دیگر قشرهای تحصیل کرده، متعهد و مؤمن به جمهوری اسلامی دعوت نمایند تا شورایی تشکیل دهند و برای برنامه‌ریزیِ رشته‌های مختلف و خط مشی فرهنگی آینده دانشگاه‌ها، بر اساس فرهنگ اسلامی و انتخاب و آماده‌سازی اساتید شایسته متعهد و آگاه و دیگر امور مربوط به انقلاب آموزشی اسلامی اقدام نمایند. بدیهی است بر اساس مطالب فوق دبیرستان‌ها و دیگر مراکز آموزشی که در رژیم سابق با آموزش و پرورشی انحرافی و استعماری اداره می‌شد، تحت رسیدگی دقیق قرار گیرد تا فرزندان عزیزم از آسیب و انحراف مصون گردند.»
ستاد انقلاب فرهنگی طبق فرمان امام (رحمة‌الله‌علیه) ملزم بود که در برخورد با مسایل دانشگاهی فعالیت‌های خود را بر چند محور متمرکز کند:
۱- تربیت استاد و گزینش افراد شایسته برای تدریس در دانشگاه‌ها،
۲- گزینش دانشجو،
۳- اسلامی کردن جو دانشگاه‌ها و تغییر برنامه‌های آموزشی دانشگاه‌ها، به صورتی که محصول کار آنها در خدمت مردم قرار گیرد.
بر این اساس، ستاد از صاحب‌نظران مختلف دعوت به همکاری کرد و در اولین گام گروه‌های برنامه‌ریزی در رشته‌های پزشکی، فنی و مهندسی، علوم پایه، کشاورزی،
علوم انسانی و
هنر تشکیل شد. از آنجایی که مدیریت دانشگاه‌ها در گذشته هماهنگ با فرهنگ اسلامی جامعه نبود، باید تغییراتی در مدیریت دانشگاه‌ها به عمل می‌آمد، سازمان دانشگاه‌ها باید دگرگون می‌شد و مهم‌تر از همه، محیط دانشگاه‌ها اسلامی می‌شد. برای این منظور، کمیته‌ای در ستاد با عنوان کمیته اسلامی کردن دانشگاه‌ها، تشکیل شد.
با توجه به ناهماهنگی ضوابط و مقررات حاکم بر دانشگاه‌ها با شرایط انقلابی جامعه، قسمت اعظم فعالیت‌های ستاد بر اسلامی کردن دانشگاه‌ها و تعیین ضوابط و مقرراتی منطبق با موازین اسلامی متمرکز شد. در شهریور سال ۶۲ با توجه به نظر امام (رحمة‌الله‌علیه) مبنی بر لزوم ترمیم و تقویت ستاد و مخصوصاً حضور مسئولین اجرایی در آن، به دنبال نامه رئیس جمهور وقت (
آیت الله خامنه‌ای)، امام امت در تاریخ ۱۳۶۲/۰۶/۰۸ طی نامه‌ای به پیشنهاد رئیس جمهور مبنی بر ترمیم و تکمیل ستاد انقلاب فرهنگی پاسخ دادند و از این تاریخ ستاد با ترکیب جدیدی به فعالیت خود ادامه داد.
با بازگشایی دانشگاه‌ها، فعالیت ستاد انقلاب فرهنگی ادامه یافت و ضرورت توسعه و تعمیق کار این ستاد ایجاب کرد که در نوزدهم آذر ۱۳۶۴، حضرت امام، رؤسای سه قوه و تعداد دیگری از اندیشمندان فرهنگی کشور را به اعضای آن بیفزایند و بدین‌شکل ستاد انقلاب فرهنگی با ترکیب جدید خود، تحت عنوان شورای عالی انقلاب فرهنگی فعالیت خود را آغاز کرد.
تدوین اصول سیاست فرهنگی
نظام جمهوری اسلامی در تعیین اهداف و جهت برنامه‌های فرهنگی، آموزشی، پژوهشی و علمی، تعیین مراجع برای طرح و تدوین برنامه‌های فرهنگی، آموزشی، علمی و تحقیقاتی، تصویب آیین‌نامه‌های مهم و اساس مراکز علمی و فرهنگی، آموزشی و پژوهشی کشور، تصویب ضوابط تاسیس مؤسسه‌ها مراکز علمی و فرهنگی و تحقیقاتی و فرهنگستان‌ها و دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی، تهیه طرح و تدوین آیین‌نامه‌ها برای ایجاد زمینه‌های لازم جهت بسیج و مشارکت همه جانبه مردم، تدوین ضوابط برای گزینش استادان و معلمان دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی، نظارت بر کلیه مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی، تایید نامزدهایی که وزیر فرهنگ و آموزش عالی به عنوان رییس دانشگاه‌ها پیشنهاد می‌کند، تدوین ضوابط و اصول کلی و سیاست‌های مربوط به توسعه روابط علمی و فرهنگی با کشورهای دیگر و نظارت بر امور کتاب‌های درسی، از مهم‌ترین وظایفی هستند که برای این شورا تعیین شده است.
•
پرتال جامع امام خمینی (ره)، برگرفته از مقاله «از ستاد انقلاب فرهنگی تا شورای انقلاب فرهنگی»، تاریخ بازیابی ۱۴۰۱/۰۲/۳۱.
تشکیل ستاد انقلاب فرهنگی به فرمان امام خمینی به منظور ساماندهی امور فرهنگی مدارس و دانشگاه‌ها در خرداد سال ۱۳۵۹ ش صادر شد. به موجب فرمان 
