«تشبیهمفرد» آن است که وجه شبه آن بسیط باشد. سیوطی در الاتقانتشبیه را به اعتبار وجه شبه بر دو قسم «مفرد» و «مرکب» تقسیم و مرکب را تعریف کرده، برای آن مثال آورده است؛ ولی مفرد را - شاید به دلیل وضوحش - تعریف نکرده است.
برخی تشبیه را به اعتبار مفرد یا مرکب بودن مشبه و مشبهبه، به چهار قسم ذیل تقسیم کرده‌اند: ۱. تشبیهمفردبهمفرد؛ ۲. تشبیهمفردبه مرکب؛ ۳. تشبیه مرکب بهمفرد؛ ۴. تشبیه مرکب به مرکب. هرکدام از این چهار صورت به اعتبار مفرد و مرکب بودن وجه شبه نیز بر دو قسم است، که در مجموع هشت صورت پدید می‌آید؛ برای مثال به دو قسم از آن‌ها اشاره می‌شود: مثال تشبیهمفردبهمفرد با وجه شبه بسیط: (وجعلنا اللیل لباسا).
