تاریخ اطباء العیون العرب (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کتاب «تاریخ اطباء عیون العرب» مجموعه مقالات «نشات الحمارنة» است که در
تاریخ دانش پزشکی و به ویژه
چشم پزشکی به رشته تحریر درآمده و توسط مجله کحال که مجله تخصصی
چشم پزشکی عربی منتشر شده است.
این اثر در مقالات متعددی در دو جلد به رشته تحریر درآمده است. جلد اول کتاب در هشت مقاله تدوین شده است. در جلد دوم نیز در ضمن مقاله‌ای اطبای
قرن هشتم تا دهم به تفکیک در پنج بخش معرفی شده‌اند.
عناوین مقالات جلد اول کتاب چنین است:
۱. نشاة الطب: که پیرامون تاریخچه پیدایش دانش پزشکی است.
۲. الطب فی الحضارات الاقدم: در این بخش دانش پزشکی در
تمدن‌های باستانی بررسی شده است.
۳. اجدادنا العرب: این مقاله در مورد تاریخچه پیدایش قوم
عرب و مسائلی از این قبیل است.
۴. اعلام اطباء العیون العرب قبل الاسلام: در این مقاله چشم پزشکان عربی که قبل از
اسلام می‌زیسته‌اند معرفی شده‌اند.
۵. تراجم الاطباء العرب: این مقاله مقدمه‌ای پیرامون بررسی زندگانی اطبای مشهور عرب است. در حقیقت این بخش مقدمه‌ای برای مقالات بعدی به شمار می‌آید.
۶. در مقاله ششم و هفتم و هشتم به ترتیب زندگانی
یوحنا بن ماسویه ،
حنین بن اسحاق و
علی بن عیسی کحال مورد بررسی قرار گرفته است.
در جلد دوم در مطلبی با عنوان کتب الکحالة، کتاب‌های کهن چشم پزشکی مورد بررسی قرار گرفته است. در این بخش از
کتاب به تفکیک در پنج بخش به مؤلفین و آثار بزرگان پزشکی اشاره شده است. برخی از این پزشکان عبارت‌اند از:
جابر بن حیان ، جبرئیل بن بختیشوع، جبرئیل چشم پزشک
مامون عباسی ،
عبد المسیح چشم پزشک
قرن هیجدهم میلادی،
عیسی بن یحیی بن ابراهیم،
ثابت بن قره، حبیش،
قسطا بن لوقا و محمد بن زکریای رازی.
در انتهای جلد دوم نیز در بخشی با عنوان «الاقتباسات» مطالبی از کتاب
الحاوی و آثار علی بن ربن طبری و ثابت بن قره ذکر شده است.
۱. کتاب «تاریخ اطباء العیون العرب» نگاشته‌ای تاریخی- علمی است ولی از آنجا که مباحث علمی به
زبان ساده نگاشته شده برای عموم
مردم نیز قابل استفاده است.
۲. در این اثر مباحث تاریخی و حتی مباحث تخصصی چشم پزشکی به ساده‌ترین بیان مطرح شده است به گونه‌ای که شاید چشم پزشکان و متخصصین این اثر را چندان اثری علمی تلقی نکنند.
۳. در طرح مباحث چندان به نکات حاشیه‌ای و نقل قول‌های مکرر بی فائده توجهی نشده است، بلکه سعی شده مباحث مهم و اساسی به صورت خلاصه تحریر و تدوین شود.
۴. در عین حال این اثر از آنجا که به گوشه‌ای از
تاریخ علم پرداخته برای اقشار بسیاری سودمند است، چرا که هم در حوزه
تاریخ علوم کاربرد دارد و هم در بررسی زندگانی بسیاری از اطبای مشهور.
۵. البته در تحریر مقالات این اثر،
تعصب عربی غیرقابل انکار است. از این رو
ماسرجویه جندی شاپوری و
جبرئیل بن بختیشوع که هر دو طبیب ایرانی و دانش آموخته دانشگاه
جندی شاپوراند و یا
محمد بن زکریای رازی که بدون
شک طبیبی ایرانی است، پزشکان عرب معرفی شده‌اند.
کتاب فاقد فهرست و پاورقی است.
نرم افزار جامع طب، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
