بُجْر (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بُجْر (به ضم باء و سکون جیم) یکی از
مفردات نهج البلاغه، به معنای
شر و بدی، داهیه و
تعجّب است.
حضرت علی (علیه‌السلام) در هنگام ترساندن
خوارج نسبت تحمیل شدن
حکمیّت بر او، خطاب به آنان از این واژه استفاده نموده است.
بُجْر (به ضم باء و سکون جیم، بر وزن عسر) به معنای شرّ، داهیه و تعجب آمده است.
مواردی که در «
نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
در رابطه با خوارج که امام (صلوات‌اللّه‌علیه) در ترساندن آن‌ها فرموده:
«وَ قَدْ كُنْتُ نَهَيْتُكُمْ عَنْ هذِهِ الْحُكومَةِ فَأَبَيْتُمْ عَلَيَّ إِباءَ المخالفين، حَتَّى صَرَفْتُ رَأْيي إِلَىْ هَواكُمْ، وَ أَنْتُمْ مَعاشِرُ أَخِفّاءُ الْهامِ، سُفَهاءُ الاَْحْلامِ، وَ لَمْ آتِ ـ لا أَبا لَكُمْ ـ بُجْراً، وَ لا أَرَدْتُ لَكُمْ ضُرّاً.» «من شما را از امر «حکمین» نهی کردم ولی مانند دشمنان امتناع کردید، تا رای خودم را تابع هوای نفس شما کردم، در حالی که سبک مغز و سفیه و کم عقل بودید! ننگ بر شما؛ من که نه شرّی بر شما آورده و نه ضرری به شما در نظر داشته‌ام.»
«وَ سَمَّى تَرْكَهُمُ التَّعَمُّقَ فيما لَمْ يُكَلِّفْهُمُ الْبَحْثَ عَنْ كُنْهِهِ رُسوخاً، فاقْتَصِرْ عَلَى ذَلِكَ.» امام (صلوات‌اللّه‌علیه) همچنین در شعری است که در
خطبه ۳۳ آمده، بر آن استشهاد نموده است:
«أَدَمْتُ لَعَمْرِي شُرْبَكَ الَمحْضَ صَابِحاً ••• وَ أَكْلَكَ بِالزُّبْدِ الْمُقَشَّرَةَ الْبُجْرا.» «به جان خودم
قسم كه ادامه دادى به نوشيدن
شیر خالص صبح كنان و از غذاى
لذيذ چرب تا سر حدّ اشباع كامل خورديد.»
این شعر و ما بعدش در نهج البلاغه
ابن میثم و
عبده نیامده، اما
ابن ابی الحدید و
صبحی صالح آن‌را نقل کرده‌اند.
از این مادّه فقط همین سه مورد در «نهج البلاغه» آمده است.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «بَجر»، ص۱۱۰.
