بَرْزَخ (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بَرْزَخ (به فتح باء و سکون راء) یکی از
مفردات نهج البلاغه، به معنای واسطه و حایل میان دو چیز است.
حضرت علی (علیه‌السلام) در بیان ویژگی‌های عالم برزخ و
اهل ذکر از این واژه استفاده نموده است.
این واژه فقط دو بار در «
نهج‌البلاغه» آمده است.
بَرْزَخ (به فتح باء و سکون راء) به معنای واسطه و حایل میان دو چیز آمده است.
به همین جهت
عالم مرگ را برزخ می‌گویند چراکه واسطه است ما بین این
دنیا و
آخرت.
مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
آن حضرت (علیه‌السلام) در مواردی از این واژه استفاده نموده است، یکی آن‌جا که درباره ملوک و گذشتگان فرموده‌اند:
«سَلَكوا في بُطونِ الْبَرْزَخِ سَبيلاً سُلِّطَتِ الاَْرْضُ عَلَيْهِمْ فيهِ، فَأَكَلَتْ مِنْ لُحومِهِمْ، وَ شَرِبَتْ مِنْ دِمائِهِمْ، فَأَصْبَحوا في فَجَواتِ قُبورِهِمْ جَماداً لا يَنْمونَ، وَ ضِماراً لا يوجَدونَ.» «در شکم‌های برزخ به راهی داخل شدند که زمین در آن، بر آن‌ها مسلّط شد؛ گوشتشان را خورد و خونِشان را آشامید. در فراخنای
قبور به صورت جماد درآمدند که نموّ نمی‌کنند و به صورت متاعی که پیدا نمی‌شوند.»
دوم آن‌جا که امام (علیه‌السلام) درباره اهل ذکر فرموده است:
«فَكَأَنَّما قَطَعوا الدُّنْيا إِلَى الاْخِرَةِ وَ هُمْ فيها، فَشاهَدوا ما وَراءَ ذَلِكَ، فَكَأَنَّما اطَّلَعوا غُيوبَ أَهْلِ الْبَرْزَخِ في طولِ الاِْقامَةِ فيهِ، وَ حَقَّقَتِ الْقِيامَةُ عَلَيْهِمْ عِداتِها.» «گویی آن‌ها از دنیا رفته و در آخرتند و آن طرف دنیا را دیده‌اند، و گویی به تمام غیب‌های اهل برزخ که در طول اقامت دیده‌اند، واقف گشته‌اند و
قیامت آماده‌های خویش را از
رحمت و
عقاب بر آن‌ها محقق کرده است.»
این واژه فقط دو بار در «نهج البلاغه» آمده است.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «برزخ»، ص۱۲۹.
