بلاء (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بلاء: (ذلِکُمْ بَلاءٌ مِّنْ رَّبِّکُمْ)«بلاء» در اصل به معنای کهنگی و فرسودگی است، سپس به آزمایش کردن
«بلاء» گفته شده؛
زیرا هر چیزی بر اثر آزمایش‌های متعدد حالت کهنگی به خود می‌گیرد. به
غم و اندوه نیز
«بلاء» می‌گویند؛ چرا که
جسم و
روح انسان را فرسوده می‌کند. تکالیف و مسئولیت‌ها نیز
«بلاء» نام دارد؛ چرا که آنها نیز بر جسم و جان انسان سنگینی دارند.
و از آنجا که
آزمایش، گاهی با
نعمت است و گاهی با
مصیبت، این واژه به معنای نعمت و گاه به معنای مصیبت آمده است؛ آنگاه که به وسیله نعمت‌هاست آن را
«بلاء حسن» می‌گویند؛ و گاهی که به وسیله مصیبت‌ها و مجازات‌هاست به آن
«بلاء سَیِ‌ء» گفته می‌شود.
ترجمه و تفاسیر آیات مرتبط با
بلاء:
(وَإِذْ نَجَّيْنَاكُم مِّنْ آلِ فِرْعَوْنَ يَسُومُونَكُمْ سُوَءَ الْعَذَابِ يُذَبِّحُونَ أَبْنَاءكُمْ وَيَسْتَحْيُونَ نِسَاءكُمْ وَفِي ذَلِكُم بَلاءٌ مِّن رَّبِّكُمْ عَظِيمٌ) (و نیز به یاد آورید آن زمان که شما را از چنگال
فرعونیان رهایی بخشیدیم؛ که همواره شما را به بدترین صورت آزار می‌دادند: پسران شما را سرمی‌بریدند؛ و زنان شما را برای کنیزی زنده نگه می‌داشتند. و در اینها، آزمایش بزرگی از طرف پروردگارتان بود.)
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
(فَلَمْ تَقْتُلُوهُمْ وَلَكِنَّ اللّهَ قَتَلَهُمْ وَمَا رَمَيْتَ إِذْ رَمَيْتَ وَلَكِنَّ اللّهَ رَمَى وَلِيُبْلِيَ الْمُؤْمِنِينَ مِنْهُ بَلاء حَسَنًا إِنَّ اللّهَ سَمِيعٌ عَلِيمٌ) (این شما نبودید که آنها را کشتید؛ بلکه
خداوند آنها را کشت. و این تو نبودی ای
پیامبر که خاک و سنگ به صورت آنها افکندی؛ بلکه خدا افکند. و خدا می‌خواست تا مؤمنان را از این طریق به خوبی امتحان کند؛ خداوند شنوا و داناست.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: و در جمله
(وَ لِیُبْلِیَ الْمُؤْمِنِینَ مِنْهُ بَلاءً حَسَناً) از ظاهرش برمی‌آید که ضمیر منه به خدای تعالی برمی‌گردد، و این جمله غایت و نتیجه حاصله از این واقعه را بیان می‌کند، و نیز بر می‌آید که جمله مزبور معطوف باشد به یک مقدری محذوف که اگر ظاهرش کنیم چنین می‌شود: انما فعل ذلک لمصالح عظیمة و لیبلی المؤمنین- اگر خداوند ایشان را کشت و سنگ‌ریزه به سویشان پاشید برای مصالحی بود که در نظر داشت، و برای این بود که
مؤمنین را به نحو شایسته‌ای امتحان کند (اگر
بلاء را به معنای امتحان بگیریم) و یا به مؤمنین نعمت شایسته‌ای ارزانی بدارد که عبارت است از نابودی دشمنان و اعلاء
کلمه توحید به دست ایشان و بی‌نیاز شدن آنان از راه به دست آوردن
غنیمت.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «بلاء»، ص۱۰۷.
