بابانصیب
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بابا نَصیب، بابا نصیب‌الدین غازی کشمیری (۹۷۷- ۱۳ محرم ۱۰۴۷ق/۱۵۶۹- ۲۸ مه ۱۶۳۷م)، فرزند
شیخ میرحسین رازی (رامی)، از عارفان سهروردیه در
کشمیر بود.
پدرش از راجه‌های راولپندی بود و به خدمت
شیخ مخدوم حمزه (د ۹۸۴ق/۱۵۷۶م) در کشمیر رسید و به طریقه او پیوست.
مادرش
جمیله بی‌بی نیز از صوفیه همان دیار بوده است.
نام او را نصیرالدین نیز گفته‌اند
و از او با القاب نصیب مسکین،
بابا نصیب‌الدین غازی،
و ابوالفقرا
استوری، یاد شده است.
بابا نصیب ظاهراً در کشمیرزاده شد و بیش‌تر عمر خود را در همان‌جا گذرانید.
وی دانش‌های مقدماتی را از
ملایوسف اعمی فراگرفت
و از محضر استادانی چون
ملاجمال‌الدین و برادرش
ملاکمال‌الدین نیز بهره برد.
او در جوانی در زمره مریدان
بابا داوود خاکی (د ۹۹۴ق/۱۵۸۶م) درآمد و خلیفه وی شد.
برخی او را از مریدان شیخ مخدوم حمزه نیز دانسته‌اند.
وی با صوفیان معروف زمان خود چون
خواجه خاوند محمود نقشبندی ،
ملاشاه قادری (د
۱۰۷۰ق/۱۶۶۰م) و
آخوند حسین خباز (د ۱۰۵۲ق/۱۶۴۲م) مصاحبت‌داشته‌است.
خلیفه و معروف‌ترین شاگرد او باباداوود مشکاتی است که همواره در سفر و حضر همراه او بوده است.
بابا نصیب در کشمیر و ملتان مریدان بسیار داشت و اغلب برای دیدار آنان به ملتان سفر می‌کرده،
و به لداخ و تبت نیز رفته است.
وی در قصبه بیجبیهاره۱ درگذشت و مرقدش اکنون زیارتگاه است.
بابا نصیب به تجرد زندگی می‌کرد.
او دو برادر داشت که هر دو به شمس‌الدین معروف بودند و از صوفیه کشمیر به‌شمار رفته‌اند.
وی در ترویج
احکام شریعت کوشش داشت و بنای چند
مسجد و
حمام در نواحی مختلف کشمیر نتیجه مساعی او بوده است.
کراماتی نیز بدو نسبت داده‌اند.
کتاب نورنامه، یا ریشی (رشی) نامه که در شرح احوال
نورالدین ولی رِشی (د ۸۴۲ق/۱۴۳۸م) و گروهی از صوفیه کشمیر است، تألیف اوست.
نورنامه دارای دو قسمت است: یکی کلیات صوفیانه و دیگری تذکره احوال.
قسمت اول آن را درویش نامه یا ریشی نامه، و قسمت دوم را تذکره مشایخ کشمیر و برخی نیز نورنامه خوانده‌اند.
نسخه‌ای از این کتاب که دارای هر دو قسمت است، در کتابخانه گنج‌بخش اسلام‌آباد نگهداری می‌شود.
از نورنامه نسخه‌های دیگری نیز در دست است که برخی از آن‌ها قسمت اول را در بردارد و برخی قسمت دوم را.
هاشمی
و منزوی
این کتاب را صریحاً به بابا داوود خاکی نسبت داده‌اند، اما منزوی بعدها خود این اشتباه را تصحیح کرده است.
بابا نصیب در این تألیف از منابعی چون تاریخ رشیدی، نگارش
میرزا حیدر دوغلات ، بهره گرفته، و در موارد گوناگون به آیاتی از
قرآن کریم و
احادیث نبوی و اشعار کشمیری استشهاد کرده است.
واژه‌های فراوان از زبان ترکی و کشمیری نیز در این کتاب راه یافته است
برخی برآنند که نگارنده این اثر را از سنسکریت به فارسی درآورده است.
(۱) صابر آفاقی، «صوفیان کشمیر و نقش آنان در نشر فرهنگ و ادب فارسی»، هنر و مردم، تهران، ۱۳۵۰ش، شم ۱۱۲-۱۱۳.
(۲) آقابزرگ، الذریعه.
(۳) ظهورالدین احمد، پاکستان مین فارسی ادب، لاهور، ۱۹۷۴م.
(۴) محمداعظم دیده مری، واقعات کشمیر، ترجمه حمید یزدانی، لاهور، ۱۹۹۵م.
(۵) حسام‌الدین راشدی، تذکره شعرای کشمیر، لاهور، ۱۳۶۶ش.
(۶) محیی‌الدین مسکین، تحائف الابرار فی ذکر الاولیاء الاخیار، امریتسار، ۱۳۲۲ق.
(۷) منزوی، خطی مشترک.
(۸) منزوی، فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه گنج‌بخش، اسلام‌آباد، ۱۳۶۱ش.
(۹) محمدمتین و ساجد الرحمان صدیقی هاشمی، فهرست مخطوطات، لاهور، مرکز تحقیق دیال سنگه ترست لائبریری.
دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «بابانصیب»، ج۱۱، ص۴۲۶۲.
