اوراق قرضه قابل تبدیل و تعویض با سهام
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اوراق قرضه قابل تبدیل و تعویض با
سهام، اوراق قرضه مرکبی است که دربردارنده امتیاز مضاعفی برای صاحب آنها می‌باشد. دارنده این‌گونه
ورقه قرضه می‌تواند تحت شرایطی به جای طلبکار شرکت بودن، شریک شرکت شود. این کار از طریق
پذیره‌نویسی اوراق قرضه قابل تبدیل به
سهام و پذیره‌نویسی اوراق قرضه قابل تعویض با
سهام امکان‌پذیر می‌باشد.
اوراق قرضه،
اوراق قابل معامله‌ای است که نشان‌دهنده مبلغی
وام با
بهره معین می‌باشد که تمام آن یا اجزای آن باید در موعد یا مواعد معینی مسترد گردد و
شرکت سهامی عام می‌تواند تحت
مقررات قانونی این اوراق را منتشر نماید.
دارنده اوراق قرضه تنها طلبکار
شرکت محسوب می‌شود و پس از دریافت وجه اوراق قرضه ارتباطش با شرکت قطع می‌شود. این اوراق قرضه، اوراق قرضه ساده هستند. در مقابل این اوراق، اوراق قرضه مرکب وجود دارند که دربردارنده امتیاز مضاعفی برای صاحب آنها هستند. این امتیاز عبارت است از اینکه دارنده این‌گونه ورقه قرضه می‌تواند تحت شرایطی به جای طلبکار شرکت بودن، شریک شرکت شود. این کار از طریق
پذیره‌نویسی اوراق قرضه قابل تبدیل به
سهام و پذیره‌نویسی اوراق قرضه قابل تعویض با
سهام امکان‌پذیر می‌باشد.
دارندگان اوراق قرضه قابل تبدیل به
سهام می‌توانند درصورت سودآور شدن شرکت، با شریک شدن در شرکت از سود حاصله استفاده نمایند. پس از شریک شدن دارندگان اوراق قرضه، بازپرداخت اوراق قرضه نیز منتفی می‌شود.
تبدیل اوراق قرضه به
سهام به شرایطی نیاز دارد که ذیلاً مورد بررسی قرار می‌گیرد:
ا. انتشار اوراق قرضه قابل تبدیل به
سهام مستلزم این است که
مجمع عمومی فوق‌العاده شرکت، بنابه پیشنهاد
هیات‌مدیره و گزارش خاص بازرسان شرکت، این امر را تصویب نماید.
ب.
مجمع عمومی فوق‌العاده که اجازه انتشار این اوراق را صادر می‌نماید باید شرایط و مهلتی را که در طی آن مدت دارندگان این‌گونه اوراق قرضه خواهند توانست اوراق خود را به
سهام شرکت تبدیل کنند را معین نماید. علاوه بر آن
مجمع عمومی اجازه افزایش
سرمایه را نیز به هیات‌مدیره می‌دهد.
چگونگی انتشار
آگهی و صدور
ورقه قرضه در اوراق قرضه برابر مواد ۵۷، ۵۸، ۵۹ و ۶۰ ل. ق و همانند اوراق قرضه عادی می‌باشد و تنها در اطلاعیه انتشار این اوراق و ورقه قرضه قابلیت تبدیل ورقه قرضه به
سهام و مهلت و شرایط این تبدیل آورده می‌شود.
شرایط و ترتیب تعویض ورقه قرضه با
سهم باید در ورقه قرضه قید شود. تعویض ورقه قرضه با
سهم تابع میل و رضایت دارنده ورقه قرضه است. دارنده ورقه قرضه در هر موقع قبل از
سررسید ورقه می‌تواند تحت شرایط و به ترتیبی که در ورقه قید شده است آن را تبدیل به
سهم شرکت نماید.
هرگاه قبل از رسیدن مهلت بازپرداخت اوراق قرضه، دارنده این اوراق بخواهد آنها را به
سهام شرکت تبدیل نماید، شرکت مکلف است این تبدیل را انجام دهد. در صورتی که دارنده ورقه قرضه مایل به تبدیل این اوراق به
سهام شرکت نباشد، شرکت باید طلب ناشی از این اوراق را به صاحبان آن بپردازد.
هیات‌مدیره شرکت، براساس تصمیم
مجمع عمومی فوق‌العاده، در پایان مهلت مقرر برای تبدیل این اوراق به
سهام شرکت، معادل مبلغ اوراق قرضه‌ای که جهت تبدیل به
سهام شرکت عرضه شده است سرمایه شرکت را افزایش داده و پس از ثبت این افزایش در مرجع ثبت شرکت‌ها،
سهام جدید صادر و به دارندگان اوراق قرضه مذکور معادل مبلغ اوراقی که به شرکت تسلیم کرده‌اند
سهم خواهد داد.
اوراق قرضه قابل تعویض با
سهام شرکت، اوراق قابل معامله وعده‌داری است که
مجمع عمومی فوق‌العاده شرکت
سهامی عام پس از صدور اجازه افزایش سرمایه شرکت، انتشار این اوراق را تصویب می‌کند.
انتشار اوراق قرضه قابل تعویض با
سهام مستلزم افزایش سرمایه می‌باشد. در شرکت
سهامی عام،
مجمع عمومی فوق‌العاده باید به پیشنهاد هیات‌مدیره و گزارش خاص بازرسان شرکت همزمان با صدور اجاره انتشار این نوع اوراق قرضه، افزایش سرمایه شرکت را حداقل برابر با مبلغ قرضه تصویب نماید.
زیرا درصورت تعویض این اوراق با
سهام، سرمایه شرکت افزایش می‌یابد و مبلغ اوراق قرضه جزو سرمایه شرکت می‌شود. درنتیجه سرمایه شرکت از مبلغ ثبت‌شده بیشتر می‌گردد.
در این افزایش سرمایه فقط بانکها و مؤسسات مالی معتبر می‌توانند
سهام جدید شرکت را پذیره‌نویسی نمایند. تعیین شرایط بانکها و مؤسسات مالی را که می‌توانند افزایش سرمایه شرکت‌ها را پذیره‌نویسی کنند با
شورای پول و اعتبار می‌باشد.
هم‌چنین تعداد
سهام پذیره‌نویسی شده در این افزایش سرمایه باید حداقل برابر تعداد اوراق قرضه قابل تعویض با
سهام باشد. بعلاوه این افزایش سرمایه باید قبل از صدور اوراق قرضه بوسیله یک یا چند
بانک و یا
مؤسسه مالی معتبر پذیره‌نویسی شده باشد و قراردادی که درخصوص این‌گونه پذیره‌نویسی و شرایط آن بین شرکت و این‌گونه پذیره‌نویسان منعقد شده است نیز باید به تصویب
مجمع عمومی فوق‌العاده برسد والا معتبر نخواهد بود.
باید دانست که با این پذیره‌نویسی حق تقدم
سهام
داران شرکت در خرید
سهام قابل تعویض با اوراق قرضه خودبهخود منتفی خواهد بود.
شرایط صدور و انتشار این‌گونه اوراق قرضه مانند اوراق قرضه عادی است و فقط باید در ورقه قرضه قابلیت تعویض با
سهام و شرایطی که باید برای تعویض رعایت شود و نام بانک یا مؤسساتی که تعهد تعویض اوراق قرضه با
سهام را نموده‌اند آورده شود.
بانک یا مؤسسه مالی که
سهام شرکت را پذیره‌نویسی نموده است نمی‌تواند این
سهام را در اختیار خودش بگیرد بلکه تنها می‌تواند از حقوق مربوط به این
سهام استفاده نماید آن‌هم تا زمانی که دارندگان اوراق قرضه قابل تعویض با
سهام، تعویض اوراق خود را با
سهام (که در اختیار شرکت است) تقاضا بنمایند
تعویض ورقه قرضه با
سهم تابع میل و رضایت دارنده ورقه قرضه است. دارنده ورقه قرضه در هر موقع قبل از سررسید ورقه می‌تواند تحت شرایط و به ترتیبی که در ورقه قید شده است آن را با
سهام شرکت تعویض نماید.
تعویض این اوراق با
سهام طبق شرایط مندرج در اوراق قرضه انجام می‌گیرد.
هرگاه دارنده ورقه قرضه نخواهد ورقه خود را با
سهام شرکت تعویض بنماید،
سهام در مالکیت بانک یا مؤسسه مالی پذیره‌نویس باقی می‌ماند. حال چنان‌چه در قراردادی که بین بانک یا مؤسسه پذیره‌نویس و شرکت درخصوص پذیره‌نویسی منعقد شده است، توافق شود که در این مورد شرکت
سهام را باطل کند و پول بانک یا مؤسسه مالی را بابت پذیره‌نویسی به او پس بدهد،
سهام در مالکیت بانک یا مؤسسه مالی پذیره‌نویس نخواهد بود و درصورتی که چنین توافقی صورت نگرفته باشد، بانک یا مؤسسه مالی شریک شرکت باقی خواهد ماند.
نتایج انتشار این‌گونه اوراق قرضه در زیر مورد اشاره قرار می‌گیرد.
الف) پس از انتشار اوراق قرضه تا پایان موعد یا مواعد اوراق قرضه، شرکت نمی‌تواند اوراق قرضه جدید قابل تعویض یا قابل تبدیل به
سهام منتشر کند یا سرمایه خود را
مستهلک سازد یا آن را از طریق
بازخرید سهام کاهش دهد یا اقدام به تقسیم اندوخته کند یا در نحوه تقسیم منافع تغییراتی بدهد. کاهش سرمایه شرکت درنتیجه زیان‌های وارده که منتهی به تقلیل مبلغ اسمی
سهام و یا تقلیل تعداد
سهام بشود شامل
سهامی نیز که دارندگان اوراق قرضه در نتیجه تبدیل اوراق خود دریافت می‌کنند می‌گردد و چنین تلقی می‌شود که این‌گونه دارندگان اوراق قرضه از همان موقع انتشار اوراق مزبور سهامدار شرکت بوده‌اند.
ب) پس از انتشار اوراق قرضه تا پایان موعد یا مواعد اوراق قرضه، صدور
سهام جدید در نتیجه انتقال اندوخته به سرمایه و بطور کلی دادن
سهام و یا تخصیص یا پرداخت وجه به سهامداران تحت عناوینی از قبیل جایزه یا منافع انتشار
سهام ممنوع خواهد بود مگر آن‌که حقوق دارندگان اوراق قرضه که بعداً اوراق خود را با
سهام شرکت تعویض می‌کنند به نسبت
سهامی که درنتیجه معاوضه مالک می‌شوند حفظ شود. به این منظور شرکت باید تدابیر لازم را اتخاذ کند تا دارندگان اوراق قرضه که بعداً اوراق خود را با
سهام شرکت تعویض می‌کنند بتوانند به نسبت و تحت همان شرایط حقوق مالی فوق را استیفانمایند.
ج)
سهامی که جهت تعویض با اوراق قرضه صادر می‌شود بانام بوده و تا پایان موعد یا مواعد اوراق قرضه،
وثیقه تعهد پذیره‌نویسان مبنی بر تعویض
سهام با اوراق مذکور در برابر دارندگان اوراق قرضه می‌باشد و نزد شرکت نگاه‌داری خواهد شد این‌گونه
سهام تا
انقضا موعد یا مواعد اوراق قرضه فقط قابل انتقال به دارندگان اوراق قرضه بوده و نقل و انتقال این‌گونه
سهام در دفاتر شرکت ثبت نخواهد شد مگر وقتی‌که تعویض ورقه قرضه با
سهم احراز گردد.
د)
سهامی که به منظور تعویض با اوراق قرضه صادر می‌شود تا زمانی که این تعویض به عمل نیامده است تا انقضای موعد یا مواعد اوراق قرضه قابل تامین و توقیف نخواهد بود.
این دو نوع اوراق قرضه از جهاتی مشابه و از جهاتی متفاوت از یکدیگر هستند.
وجوه تشابه این دو نوع اوراق قرضه ذیلاً مورد اشاره قرار می‌گیرد.
۱- هر دو نوع اوراق قرضه با پیش‌بینی مقررات
اساسنامه یا بنا به تصمیم
مجمع عمومی فوق‌العاده صادر می‌گردد.
۲- صدور هر دو نوع اوراق قرضه موجب افزایش سرمایه شرکت می‌شود.
۳- صدور هر دو نوع اوراق قرضه نهایتاً منجر به افزایش
سهام
داران شرکت می‌گردد.
۴- در هر دو نوع اوراق قرضه، شرایط جایگزینی ورقه قرضه با
سهام باید در ورقه قرضه قید گردد و تعویض یا تبدیل ورقه قرضه با
سهام تابع میل و رضایت دارنده ورقه است.
وجوه تمایز این دو نوع اوراق قرضه در زیر مورد اشاره قرار می‌گیرد.
۱- افزایش سرمایه شرکت
سهامی عام باید قبل از صدور اوراق قرضه‌ی قابل تعویض با
سهام، توسط یک یا چند بانک یا مؤسسه مالی معتبر پذیره‌نویسی شده باشد اما در اوراق قرضه قابل تبدیل با
سهام چنین امری صورت نمی‌گیرد.
۲- افزایش سرمایه شرکت هنگام صدور اوراق قرضه قابل تعویض با
سهام حداقل برابر با مبلغ اوراق قرضه خواهد بود اما در هنگام صدور اوراق قرضه قابل تبدیل به
سهام شرکت، افزایش سرمایه معادل مبلغ بازپرداخت نشده اوراق قرضه است.
۳-
سهام صادرشده برای تعویض با اوراق قرضه قابل تعویض با
سهام،
سهام با نام خواهد بود اما
سهام صادره برای تبدیل با اوراق قرضه قابل تبدیل به
سهام می‌تواند بانام یا بی نام باشد.
۴-
سهامی که جهت تعویض با اوراق قرضه قابل تعویض با
سهام صادر می‌شود تا زمانی که این تعویض صورت نگرفته است، به عنوان وثیقه بانکها یا مؤسسات مالی پذیره‌نویسی‌کننده‌ی افزایش سرمایه شرکت، در محل شرکت نگهداری شده و تا انقضای موعد یا مواعد اوراق قرضه، قابل تامین و توقیف نیست اما صدور
سهام جدید برای مبادله با اوراق قرضه قابل تبدیل با
سهام شرکت، در پایان مهلت تعیین‌شده برای تبدیل اوراق به
سهام، پس از مشخص شدن مبلغ بازپرداخت نشده اوراق قرضه، صادر و به دارندگان این‌گونه
سهام تحویل می‌گردد.
۵- حق رجحان سهامدارن در خرید
سهام قابل تعویض با
سهام شرکت خودبهخود از بین می‌رود اما در اوراق قرضه قابل تبدیل با
سهام چنین امری وجود ندارد.
۶- در اوراق قرضه قابل تعویض با
سهام،
مجمع عمومی فوق‌العاده، افزایش سرمایه را همزمان با اجازه انتشار اوراق قرضه تصویب می‌کند اما در اوراق قرضه قابل تبدیل با
سهام،
مجمع عمومی اجازه افزایش سرمایه را به هیات‌مدیره می‌دهد.
سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «اوراق قرضه قابل تبدیل و تعویض با سهام»، تاریخ بازیابی۹۸/۱/۱۷.
