المقالات الغریة فی تحقیق المباحث الأصولیة (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«المقالات الغریه فی تحقیق المباحث الاصولیه» اثر
آیت الله میرزا صادق تبریزی است که
آقابزرگ طهرانی با نام «المقالات الغرویه» از آن یاد کرده است. مرحوم میرزا صادق تبریزی که از شاگردان معروف
شیخ هادی تهرانی است معمولا در مشرب اصولی خاص خود از او پیروی میکند که کرارا دراین کتاب دیده می‌شود.
مولف در این کتاب
مباحث لغوی را مورد تحقیق و بررسی قرار داده است.
مولف در مقدمه کتاب به بیان
رسم و موضوع
علم اصول می‌پردازد. در رسم
علم اصول دو اعتبار وجود دارد یکی
ترکیبی اضافی و دیگری
علمی افرادی است.
اعتبار اول متوقف بر تفسیر لفظ
اصول فقه و مرکب از دو جزء مادی و صوری است که مولف به بیان هرکدام از آنها پرداخته است. همچنین لفظ
فقه را نیز تفسیر می‌نماید. اما به اعتبار دوم که همان
علمی افرادی است تعاریف مختلفی برای اصول فقه به عمل آمده است که مشهورترین آنها عبارت از «
العلم بالقواعد الممهده لاستنباط الاحکام الشرعیه الفرعیه» است.
مولف بعد از بررسی
مفاهیم بکار رفته در تعریف اصول بیان میکند که حکم دارای سه مرحله است: مرحله اول، مرحله ای است که در آن حکم برای واقعه خاصی ثبوت یافته و
جعل می‌شود. مرحله دوم، مرحله ای است که در آن حکم به شخص تعلق می‌گیرد. مرحله سوم، مرحله ای است که حکم شرعی بر
مکلف منجز می‌شود؛ به این معنا که حکم به حدی می‌رسد که در صورت مخالفت با آن، بر آن
عصیان اطلاق شده و مکلف مستحق
عقاب می‌شود. ایشان تعریف مشهور را مورد نقد و بررسی قرار می‌دهد و موارد نقض آن را آشکار می‌سازد. قبل از تبیین موضوع
علم اصول،
موضوع علم تحقیق می‌شود. موضوع
علم چیزی است که در آن از
عوارض ذاتیه آن بحث می‌شود. مشهور برای عرض هفت معنا ذکر کرده اند که نویسنده ضمن شمارش آنها به موارد اختلاف اصولیین پیرامون آنها اشاره میکند.
وی ادامه می‌دهد که در رابطه با
موضوع علم اصول گفته می‌شود که مشهور و از جمله
میرزای قمی فرموده اند: موضوع
علم اصول
ادله اربعه است آنهم با وصف دلیلیت یعنی موضوع مقید و
موصوف به وصفی با وصفش و حیثیت تقییدیه اش. مرحوم
صاحب فصول معتقد است که موضوع
علم اصول ادله اربعه است اما نه با وصف دلیلیت بلکه بما هی یعنی ذوات الادله الاربعه با قطع نظر از وصف
حجیت. گروهی از متاخرین می‌گویند
علم اصول موضوع معینی ندارد ولی مرحوم آخوند تصریح میکند که موضوع
علم اصول مفهوم کلی منطبق بر موضوعات مسائل
علم است. مولف همه اقوال را بیان کرده و یکایک آنها را مورد بررسی قرار می- دهد.
میرزا صادق در مقاله اول به بحث پیرامون مباحث لغت می‌پردازد و آن را از وجوه مختلف بررسی میکند مانند
تقسیم مفهوم به کلی و جزئی، بیان
حقیقت وضع، معنای
دلالت، حقیقت بودن لفظ در ارائه معنای خودش،
علائم حقیقت و مجاز، بررسی اشتباه لفظ در استعمال بین حقیقت و مجاز،
شک در مراد و مساله تعویل، تقسیم حقیقت به لغوی و عرفی و شرعی، بحث
صحیح و
اعم،
مشتق. مولف در هرکدام از این فصول نظریات ابتکاری ارائه می‌دهد که بیشتر آنها متاثر از نظریات استادش شیخ هادی تهرانی است.
کتاب به
چاپ سنگی و فاقد فهرست و پاورقی منتشر شد ه است.
نرم افزار جامع اصول فقه، مرکز تحقیقات کامپیوتری
علوم اسلامی.
