الرافد فی علم الأصول (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«الرافد فی علم الاصول»، تالیف سید منیر سید عدنان القطیفی، به
زبان عربی و شامل مجموعه مباحث و دروسی است که مؤلف، در محضر حضرت
آیت الله سید علی سیستانی ، در دوره سوم از تدریس بحث اصول، فراگرفته و آنها را در یک جلد به رشته تحریر درآورده است.
تمام مطالب کتاب، در قالب یازده مبحث و سه عنوان کلی مختلف بیان شده است.
مباحث مطرح شده در کتاب، عبارتند از:
ارزش و جایگاه
علم اصول در مکتب
امامیه : در این بخش، ادعای برخی از بزرگان، مبنی بر مستقل نبودن علم اصول، پایه گذاری آن توسط
اهل سنت و بی نیازی از آن، نقل و نقد شده است.
ادوار فکر اصولی: در این بخش، سه دوره و مرحله برای علم اصول ذکر شده است؛ یکی دوره برخورد آغازین علمای
شیعه با سایر مکاتب فقهی و با علمای شیعه‌ای که متاثر از آن مکاتب بوده‌اند و دیگری دوره برخورد دو مکتب اصولی و اخباری شیعه با یک دیگر و سومی دوره فعلی‌ای که در آن زندگی می‌کنیم.
منهج علم اصول: در این بخش، دو روش برای تصنیف علم اصول و باب بندی و ترتیب آن ذکر شده است؛ یکی روش تقلیدی و دیگری روش ابتکاری مؤلف.
ارتباط بین فکر اصولی و فلسفی: در این بخش، تاثیرپذیری فکر اصولی از
فلسفه و عوامل این تاثیرپذیری و آثار آن بررسی شده است.
ارتباط علم اصول با علوم ادبی: در این بخش، از شواهد ارتباط بین
علوم ادبی و علم اصول و هم چنین از فارق بین اعتبار ادبی و اعتبار
قانونی سخن به میان آمده است.
ارتباط علم اصول با فقه: در این بخش،
فقه خلافی و
فقه مذهبی معرفی شده و نقش علم اصول، فراهم کردن کبری به هدف وسیله قرار دادن آن برای
استنباط حکم شرعی یا برای دفاع از مذهب مختار و نقض سایر مذاهب دانسته شده است.
اسناد اعتباری و مجازی: در این بخش، از اقسام واسطه (
واسطه در اثبات ،
واسطه در ثبوت و
واسطه در عروض )، ثمرات بحث و اقسام واسطه در
عروض بحث شده است.
موضوع علم: در این بخش، نخست، مراد از علم، معنای موضوع،
عوارض ذاتی و دلیل بر وجود موضوع برای هر علمی، توضیح داده شده و سپس تعریف موضوع
علم (ما یبحث فیه عن
عوارضه الذاتیة)، تفسیر گردیده و آن گاه پاسخ اشکالاتی که بر تعریف مزبور بنا به تفسیر اعم (تعریف، شامل همه علوم و فنون، اعم از برهانی و اعتباری و
قانونی می‌شود)، وارد گردیده، بیان شده است.
تمایز علوم: در این بخش، پنج نظریه در باره ملاک امتیاز علوم از یک دیگر بررسی شده است.
موضوع
علم اصول : در این بخش، در مورد موضوع علم اصول، چهار نظریه (آن کلی‌ای که بر موضوعات مسائلش منطبق است، به نوع انطباق کلی بر افراد خود؛ اموری که بالذات متکثر و
بالعرض متحدند؛
قانونی که برای
استنباط حکم شرعی ، بی آنکه
قانونی دیگر به آن ضمیمه شود، فراهم گردیده؛
قانونی که در فقه، حجت شمرده می‌شود.) ، بررسی شده است.
میزان مسئله اصولی: در این بخش، وجه امتیاز مسائل اصولی از مسائل لغوی و رجالی و فقهی بررسی شده است.
حقیقت وضع: در این بخش، حقیقت پیوند لفظ با معنا و منشا آن و شواهد دال بر آن و حقیقت
وضع و... بیان شده است.
استعمال لفظ در چند معنا: در این بخش، ابتدا، محل نزاع توضیح داده شده و سپس شواهدی برای وقوع استعمال مزبور، ذکر گردیده است.
مشتق: در این بخش، از معنای
مشتق ، مفهوم تلبس به مبدا، معنای حال، عقلی بودن یا لغوی بودن بحث مشتق، دخول
اسم زمان در محور بحث، بیان منشاهای قول به اعم، بساطت و ترکیب و... سخن به میان آمده است.
نرم افزار جامع اصول فقه، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
