الحدیث فی علوم القرآن و الحدیث (کتاب)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

«الحدیث فی علوم القرآن و الحدیث» نوشتاری است که هرآنچه را که به علوم و موضوعات قرآنی مرتبط است نظیر گردآوری قرآن، سور مکی و مدنی ، اسباب نزول ، اعجاز قرآن ، ترجمه و تفسیر قرآن و غیره دربر دارد.

---

این کتاب الحدیث فی علوم القرآن و الحدیثهمچنین علوم مرتبط با سنت نبوی نظیر علم رجال، اقسام حدیث و احکام هریک، مشهورترین محدثان و روات از میان صحابه و تابعان و غیره را دربر می‌گیرد. نویسنده در این نوشتار ابتدا به تعریف « قرآن کریم » پرداخته و پس از آن مواد از «علوم قرآنی» را بیان می‌دارد و می‌گوید: هرعلمی که به خدمت قرآن درآید و یا بدان نسبت داده شد و یا از آن فراگرفته شود، علم قرآنی خواهد بود. ازاین رو می‌توان از تفسیر، علم قرائات ، علم رسم عثمانی ، علم اعجاز قرآن ، علم اسباب نزول و هرعلمی که به فهم قرآن مدد رساند چون علم نحو و صرف و بلاغت و غیره به عنوان علوم قرآنی یاد کرد. در بخشی که به علوم حدیث اختصاص یافته نویسنده به اهتمام ویژه مسلمانان از صدر اول نسبت به حفظ اسانید شریعت اعم از کتاب و سنت اشاره می‌کند و سفارش پیامبر اکرم -صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم - را نسبت به حفظ سنت نبوی یادآور می‌شود. پس از آن از کسانی که در علم حدیث دارای تصنیف هستند نام می‌برد و در ادامه به تعریف اصطلاحات متداول در کتب حدیثی می‌پردازد. معنای حدیث قدسی ، تفاوت قرآن و حدیث قدسی، فرق حدیث قدسی و حدیث نبوی ، اقسام حدیث ، شرایط عمل به خبر واحد و غیره از جمله موضوعاتی است که در این کتاب بدانها پرداخته شده است.

---

کتاب دارای یک مقدمه از نویسنده و دو بخش اساسی ذیل و یک خاتمه است:
«علوم القرآن» در این بخش به موضوعاتی چون: تاریخ علوم القرآن ، عهد التدوین لعلوم القرآن ، جمع القرآن ، ترتیب آیات القرآن و سوره ، اقسام السور ، المکی و المدنی من القرآن الکریم ، انزالات القرآن ، الفرق بین القرآن و السنة فی الوحی ، مدة نزول القرآن علی محمد صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم ، الحکم و الاسرار فی تنجیم القرآن ، حقیقة الوحی و انواعه و کیفیاته، معرفة اسباب النزول ، اعجاز القرآن الکریم ، اوجه الاعجاز ، آداب تلاوته و کیفیتها ، ختم القرآن ، تجوید القرآن ، المحکم و المتشابه فی القرآن الکریم ، القول فی القرائات السبع ، ترجمة القرآن و احکامها ، النسخ فی القرآن الکریم ، الفرق بین النسخ و البداء ، التفسیر ، التاویل ، انواع التفسیر و غیره پرداخته شده است. « علوم الحدیث » به موضوعاتی چون: اهمیة علوم الحدیث، المصنفون فی هذا العلم اصطلاحات فی کتب الحدیث، الحدیث القدسی ، اقسام الخبر، الحدیث المتواتر ، شروط السامعین ، شروط العمل بخبر الواحد ، شروط مدلول الخبر، شروط لفظ الخبر ، بیان الناسخ و المنسوخ ، العدد الذی یثبت به الجرح و التعدیل ، الحدیث الموضوع، اسباب الوضع، الفاظ التعدیل و الترجیح، تعریف الصحابی و التابعی و غیره می‌پردازد: پس از این دو بخش «خاتمه» و نیز فهرست مطالب کتاب آمده است.

---

نسخه برنامه به قلم آقای شیخ حسن ایوب و به زبان عربی نگارش یافته و در قطع وزیری با جلد گالینگور در ۲۵۳ صفحه برای بار دوم در سال ۱۴۲۵ ه/ ۲۰۰۴ م از سوی انتشارات «دار السلام للطباعة و النشر و التوزیع» قاهره منتشر شده است. منبع: متن کتاب

---