التفسیر بالمأثور و تطویره عند الشیعة (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
التفسیر بالمأثور و تطویره عند الشیعة نوشته احسان الامینی اثری است که به بررسی مهم‌ترین مباحث مطرح شده در حوزه تفسیر ماثور، به ویژه در فرهنگ شیعه اثناعشری می‌پردازد.
یکی از منابع
تفسیر قرآن کریم استفاده از
سنت؛ یعنی
اخبار نبوی و
اهل بیت علیهم‌السّلام است. گرچه این اصطلاح در
علوم قرآن اعم از مراجعه به معصوم است و آثار منقول از
صحابه،
تابعین و
تابع تابعین را نیز شامل می‌گردد و اگر گفته می‌شود تفسیری اثری و ماثور است یعنی به نقل گفته‌های مفسرین عصر رسالت بسنده می‌کند و ملتزم به دیدگاههای آنانست. «التفسیر بالماثور و تطویره عند الشیعة الاسلامیة» نوشته آقای احسان الامینی، اثری است که به بررسی مهم‌ترین مباحث مطرح شده در حوزه
تفسیر ماثور، به ویژه در فرهنگ
شیعه اثناعشری می‌پردازد. در این کتاب به توضیح و شرح اصطلاحاتی چون تفسیر، اثر، تفسیر ماثور، شیعه، شیعه امامی، و نیز بیان شبهاتی که درباره
عقاید شیعه امامیه ایراد شده و همچنین بیان عقاید شیعه امامیه (به عنوان مقدمه بحث از تفسیر ماثور از دیدگاه شیعه) پرداخته شده است. بحث درباره مصادر و منابع تفسیر ماثور که عبارتند از: قرآن
کریم،
سنت نبوی، اهل بیت علیهم السلام، صحابه و تابعین، با هدف نشان دادن اتفاق و وحدت دیدگاه
مسلمانان درباره مصادر اصلی تفسیر ماثور، بررسی نقاط ضعف تفسیرهای ماثور نظیر وضع و
اسرائیلیات و جستجوی این نقاط ضعف در تفاسیر ماثور شیعه و
اهل سنت و مقایسه آنها با یکدیگر، بررسی غلو و
تاویل و اثر این دو در تفسیر، بحث درباره تاویل و معنای لغوی و اصطلاحی آن و نیز شرایط تاویل مقبول و مذموم، روشهای مواجهه با
حدیث، به ویژه احادیثی که شامل تفسیر ماثور هستند، نگاهی کلی به تطور و تحول تفسیر و تاریخ تدوین آن و نیز طبقات مفسرین شیعه از زمان
پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم تا روزگار حاضر و بیان ویژگی‌های عام هردوره و معرفی نمونه‌ای از تفاسیر ماثور شیعی و بررسی روش آنها در مواجهه با روایات تفسیری و... از جمله مطالبی است که در این کتاب بدانها پرداخته شده است.
۱- در این کتاب به منابعی استناد شده که مورد قبول طرفین (شیعه و سنی) است و از هرگونه تعصب مذهبی در مباحث پرهیز شده است. ۲- نتایج علمی به دست آمده بدون هیچ گونه تحمیلی به هردو گروه (اهل
سنت و شیعه) برای قضاوت و داوری ارائه شده است.
کتاب مشتمل بر یک مقدمه و شش فصل ذیل که هرفصل خود زیر مجموعه‌ای از عناوین را داراست، می‌باشد:
«تعریفات» شامل عناوینی چون: التفسیر لغة، التفسیر اصطلاحا، الاثر فی اللغة، الاثر اصطلاحا، التفسیر بالماثور اصطلاحا، الشیعة، الامامیة،...
حول نشاة التشیع و منهج الذهبی فی تقسیم التفاسیر.
«مصادر التفسیر بالماثور» عناوینی مانند: القرآن
الکریم، السنة النبویة، اهل البیت، الصحابة و التابعون را دربر می‌گیرد.
«مسائل التفسیر بالماثور» به مباحثی چون: الوضع، الوضع فی التفسیر، موارد الوضع فی التفاسیر الشیعیة، الاسرائیلیات، الاسرائیلیات فی کتب التفسیر بالماثور، معیار التعامل مع الاسرائیلیات عند المفسرین الشیعة... می‌پردازد.
«منهج التعامل مع الحدیث» شامل عناوینی چون: اهمیة علوم الحدیث، نواقص علوم الحدیث، اتجاهات التعامل مع المتشابه من الحدیث، اتجاهات المدارس الفقهیة، آثار المنهج فی مدارس التفسیر، منهج نقد النص فی التفسیر الشیعی، می‌باشد.
«تطور التفسیر عند الشیعة الامامیة» عناوینی چون: طبقات المفسرین الشیعة و التصنیف المقترح را در بر می‌گیرد. ذیل عنوان اخیر سیر تحول تفسیر از زمان پیامبر
اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم تا
قرن حاضر مورد بررسی قرار گرفته است.
«اشهر التفاسیر بالماثور» به معرفی تفاسیر ماثور مشهور شیعه یعنی:
تفسیر العیاشی،
تفسیر القمی،
تفسیر فرات الکوفی،
التبیان فی تفسیر القرآن،
مجمع البیان فی تفسیر القرآن،
البرهان فی تفسیر القرآن،
المیزان فی تفسیر القرآن، و نیز توضیح روش تفسیر ماثور از دیدگاه علامه
سید محمد حسین طباطبایی رحمة‌الله‌علیه پرداخته است.
در پایان کتاب فهرست منابع و مصادر و نیز فهرست موضوعات کتاب آمده است.
نویسنده این کتاب آقای «احسان الامین» می‌باشد. کتاب در قطع وزیری با جلد شومیز در ۴۸۸ صفحه برای بار نخست در سال ۱۴۲۱ هجری قمری توسط «دار الهادی» بیروت منتشر شده است. منبع: مقدمه و متن کتاب
نرم افزار مشکات الانوار، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
