اضطراب سامری (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حضرت موسى ـ علیه‌السلام ـ پس از پایان گفت‌وگو با برادرش هارون و تبرئه او، به محاکمه سامرى پرداخت. سامری پس از نفرین حضرت موسی در حقش، به بیماری اضطراب و دلهره دچار شد.
حضرت موسی ـ علیه‌السلام ـ پس از ساختن گوساله زرّين توسط سامری، ایشان را
نفرین کردند و سامری به بیماری
اضطراب و دلهره دچار شدند:
•• «قَالَ فَمَا خَطْبُكَ يَا سَامِرِيُّ؛ (موسى رو به سامرى کرد و) گفت: «تو چرا اين کار را کردى، اى سامرى؟!».
در این جمله موسى (علیه‌السلام) بعد از فراغت از باز خواست برادر، روى
سخن را متوجه سامرى - که یکى از مسئولین سه‌گانه است و کسى است که مردم را گمراه کرده - نموده است.
و کلمه (خطب) به معناى امر عظیم و کار بس بزرگى است و از او مى‌پرسید: کار بزرگى کردى؟
•• «قَالَ فَاذْهَبْ فَإِنَّ لَكَ فِي الْحَيَاةِ أَن تَقُولَ لَا مِسَاسَ وَإِنَّ لَكَ مَوْعِدًا لَّنْ تُخْلَفَهُ وَانظُرْ إِلَى إِلَهِكَ الَّذِي ظَلْتَ عَلَيْهِ عَاكِفًا لَّنُحَرِّقَنَّهُ ثُمَّ لَنَنسِفَنَّهُ فِي الْيَمِّ نَسْفًا؛ (موسى) گفت: «برو، که بهره تو در زندگى
دنیا اين است که (هر کس با تو نزديک شود) بگویى «با من
تماس نگير!» و تو ميعادى (از
عذاب خدا) دارى، که هرگز تخلف نخواهد شد! (اکنون) بنگر به اين معبودت که پيوسته آن را پرستش مى‌کردى! و ببين ما آن را نخست مى‌سوزانيم؛ سپس ذرات آن را به
دریا مى‌پاشيم!».
این آیه
مجازات موسى سامرى را بیان مى‌کند که
موسی بعد از آن که جرم او ثابت شد چگونه مجازاتش کرد.
جمله (قال فاذهب)
حکم به طرد او از میان اجتماع است، او را از اینکه با کسى
تماس بگیرد و یا کسى با او
تماس بگیرد، ممنوع کرد و قدغن نمود از اینکه کسى به او منزل دهد و با او هم‌کلام شود، و با او بنشیند و به طور کلى آنچه از مظاهر اجتماع انسانى است از وى قدغن نمود، و این خود یکى از سخت‌ترین انواع شکنجه‌هاست.
و در جمله (فان لک فى الحیوه ان تقول لامساس) حاصل
کلام این است که
موسی چنین مقرر کرد که تا زنده است تنها و تک
زندگی کند و این تعبیر
کنایه است از حسرت دائمى و تنهایى و وحشت بى‌سرانجام.
بعضى گفته‌اند: جمله مذکور حکم خود موسى (علیه‌السلام) نیست؛ بلکه
نفرین او به جان سامرى است؛ و اثر این نفرین این شد که وى به مرض عقام (درد بى‌درمان) مبتلا شد،
که احدى نزدیکش نمى‌شد؛ مگر آنکه دچار تبى شدید مى‌گردید و ناگزیر هر کس مى‌خواست نزدیکش شود،
فریاد مى‌زد با من
تماس مگیر و نزدیک من میا.
بعضى دیگر گفته‌اند: مبتلا به مرض
وسواس شد؛ به‌طورى‌که از مردم
وحشت مى‌کرد و مى‌گریخت و
فریاد مى‌زد: (لامساس لامساس) و این وجه خوبى است اگر روایتش صحیح باشد.
و در جمله (و ان لک موعدا لن تخلفه) ظاهرش این است که از هلاکت وى و سرآمدى که خداى تعالى برایش معین و حتمى نموده خبر مى‌دهد، البته احتمال هم دارد که این نیز نفرین باشد.
بعضى گفته‌اند: مراد از آن
عذاب آخرت است.
بنا به قولى، سامرى بر اثر نفرين حضرت موسى (علیه‌السلام) به مرضى گرفتار شده بود كه با نزديك شدن افراد به خود
احساس وحشت مى‌كرد و مى‌گفت: «لا مساس؛ به من نزديك نشويد».
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «اضطراب سامری».
