اسکندر ختلانی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
خَتْلانی، اسکندر،
شاعر و روزنامه نگار معاصر تاجیک.
اسکندر عیدی زاده، مشهور به ختلانی در ۱۳۳۳ش/ ۱۹۵۴ در
شهر کولاب تاجیکستان «ختلان قدیم» در خانواده ای فرهنگی به
دنیا آمد.
دوره های دبستان و دبیرستان را در تاجیکستان گذراند. سپس برای ادامه تحصیل به
دانشگاه ویژه
ادبیات جهان به
مسکو رفت و در ۱۳۶۰ش/ ۱۹۸۱فارغ التحصیل شد.
پس از آن به شهر دوشنبه بازگشت و در دهه ۱۳۶۰ش/ ۱۹۸۰ دولت شوروی وی را به عنوان مترجم به
افغانستان فرستاد. او در آن‌جا با ترجمه های دقیق تسلط خود را بر دو زبان روسی و فارسی نشان داد. او با بسیاری از نویسندگان و شعرا آشنا شد، و دفتر
شعر صدای پای واژهها را در ۱۳۶۷ش/ ۱۹۸۸ در کابل منتشر کرد. ختلانی سپس به دوشنبه بازگشت و بار دیگر به
مسکو رفت.
پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و درگرفتن جنگ داخلی تاجیکستان، ختلانی در
مسکو به عنوان خبرنگار بخش فارسی رادیو بی بی سی گزارش و خبرهایی از رویدادهای تاجیکستان تهیه میکرد. او در اواسط دهه ۱۳۷۰ش/ ۱۹۹۰ از همکاری با بی بی سی کناره گیری کرد و اندکی بعد به عنوان خبرنگار بخش تاجیکی رادیو آزادی در
مسکو به کارش ادامه داد. ختلانی در شهریور ۱۳۷۹/ سپتامبر ۲۰۰۰ در
مسکو ترور شد.
ختلانی، گل رخسار و ضیاءعبداللّه جزو نسلِ پنجم شاعران معاصر تاجیک به شمار میآیند که پرتلاش، نوگرا و صاحبِ نام و اعتبارند.
ختلانی در تاجیکستان شاعری نوگرا و روزنامه نگاری روشنفکر شناخته شده است. او در بیداری مردم تاجیک و نهضت آزادیخواهی آنان سهم ویژهای دارد. دفترهای شعر وی نزد خوانندگان تاجیک جایگاه خاصی دارد.
ختلانی هم در
شعر آزاد و هم در قالبهای قدمایی خصوصآ غزل توانا بود و به سببِ بهره مندی از نگاه و زبانی نو از بسیاری از شاعران تاجیک معاصرش برتر است.
در شعر وی دلبستگی به میهن، آزادی خواهی و اتحاد مردم سرزمینش جایگاه خاصی دارد.
دفترهای شعر وی عبارتاند از: پرواز «دوشنبه ۱۳۶۰ش/ ۱۹۸۱»، شکوفه ها «دوشنبه ۱۳۶۲ش/ ۱۹۸۳»، و صدای پای واژهها «کابل ۱۳۶۷ش/ ۱۹۸۸».
(۱)فهيمه غنى نژاد، «بىمرز تا شعر آن سوى رود»، شوكران، ش ۵ و ۶ (دى ـ فروردين ۱۳۸۲).
(۲) عليرضا قزوه، «نسلها و جريانهاى شعرى در شعر معاصر تاجيكستان»، شعر، سال ۶ (بهار ۱۳۷۷).
(۳) رحيم مسلمانيان قباديانى، ستارههاى پامير: آشنايى با تنى چند از اديبان معاصر تاجيك، تهران ۱۳۸۳ش.
(۴) رحيم مسلمانيان قباديانى، «سخنوران امروز تاجيك: اسكندر ختلانى»، جهان كتاب، سال ۴، ش ۱۳ و ۱۴ شهريور ۱۳۷۸ش.
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «اسکندر ختلانی»، شماره۶۹۱۷.
