اسماعیل بلیغ
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اسماعیل بلیغ،
شاعر و
تذکره نویس ترکدر
قرن یازدهم بود.
بِلیغ، اسماعیل،
شاعر و
تذکره نویس ترک.
در ۱۰۷۹ در بورسه
زاده شد و نزد علمای آن روزگار
دانش آموخت. به نوشته برخی منابع،
عربی و
فارسی را نیکو می‌دانست. مانند
پدر و پدربزرگش، «امام» یکی از مساجد کوچک
شهر بورسه، و چندی نیز در همان شهر متصدی چند منصب حکومتی بود.
در ۱۱۱۴، مدت کوتاهی، نایب محکمه (شهر) توقات شد.
علاوه بر این، به
تناوب، به چند مقام حکومتی دیگر، از جمله «
کاتبی مفتش حرمین شریفین» رسید.
به روایتی در ۱۱۴۰
و به روایتی دیگر، در ۱۱۴۲، در بورسه درگذشت و در
گورستان یِنیِیر آن شهر مدفون شد.
پاره‌ای منابع، از آشنایی بلیغ با
موسیقی و «
ذاکرباشی» (
آوازخوان خانقاه) بودن او
سخن گفته‌اند.
بلیغ، بر خلاف نثرش که
مطنطن و متکلفانه است، شعری ساده و آمیخته با امثال و حکم و آراسته به احادیث نبوی دارد که نمونه‌ای از جریان گرایش ادبیات «دیوان»
عثمانی به زبان مردم و ادبیات عامیانه است.
مشهورترین اثر بلیغ،
گلدسته ریاض عرفان و
وفیات دانشوران نادره دان است که ترجمه حال پادشاهان، شهزادگان، وزیران، مشایخ، عالمان، شاعران و ارباب صنایع (هنرمندان) مدفون در بورسه را دربردارد.
این کتاب که در ۱۱۳۹ تألیف شده و در ۱۳۰۲، به همت محمداشرف بورسه‌ای، در بورسه انتشار یافته، برای تاریخ این شهر منبعی با ارزش است.
آثار دیگر بلیغ عبارت‌اند از:
۱) دیوان.
۲)منظومه گل صدبرگ، حاوی ترجمه صد
حدیث نبوی.
۳)سرگذشت‌نامه فقیر به عزیمت توقات (سفرنامه).
۴)سبعه سیّاره (منظومه‌ای در نعتهای هفتگانه).
۵) گنج شایگان، در
فقه و
ادبیات و ترجمه حال.
۶)همچنین «شهرانگیز» (شهر آشوب) ی در وصف زیبارویان شهر بورسه داشته که «آیینه خوبان» هم نامیده می‌شده است.
دیوان، سبعه سیاره و گنج شایگان بلیغ در دست نیست.
(۱) شمس الدین سامی، قاموس الاعلام، چاپ مهران، استانبول ۱۳۰۶ـ۱۳۱۶/ ۱۸۸۹ـ۱۸۹۸، ذیل «بلیغ».
(۲) بروسه لی محمدطاهربک، عثمانلی مؤلفلری، استانبول ۱۳۳۳ـ۱۳۴۲.
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «بلیغ»، شماره۱۷۷۷.
