استفهام تقریری
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
استفهام تقریری به پرسش به
قصد گرفتن
اقرار و
اعتراف از
مخاطب اطلاق می‌شود.
تقریر یعنی کسی را به اقرار واداشتن. «استفهام تقریری» -از اقسام
استفهام مجاز ی- برای واداشتن مخاطب به اقرار و اعتراف به حقی است که نزد خودش آشکار است و به علتی از اقرار به آن طفره می‌رود.
کلام، در استفهام تقریری برخلاف انکاری، مثبت است؛ به همین دلیل، جمله ایجابیه به آن
عطف می‌شود؛ مانند: (
الم یجدک یتیما فآوی ووجدک ضالا فهدی)؛ "مگر نه تو را
یتیم یافت پس پناه داد؛ و تو را سرگشته یافت پس هدایت کرد".
همچنین استفهام تقریری نیز بر جمله ایجابی عطف می‌شود؛ مانند: (... اکذبتم بآیاتی ولم تحیطوا بها علما...) ؛ "آیا نشانه‌های مرا به
دروغ گرفتید و حال آنکه از نظر
علم بدانها احاطه نداشتید"
؛ البته این مطلب بنا بر تقریر جرجانی است که این
آیه را از قبیل آیه (وجحدوا بها واستیقنتها انفسهم...)
دانسته است.
استفهام تقریری در اصل همان
استفهام انکاری است، و انکار یعنی نفی، و نفی نفی، اثبات می‌شود؛ بنا براین، استفهام تقریری، مفهومی مثبت را افاده می‌نماید؛ مانند: (
الیس الله بکاف عبده...)
؛ (...
الست بربکم...)
و (...
الم تعلم ان الله علی کل شیء قدیر).
فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «استفهام تقریری».
