استغفار از درخواست بی‌جا (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
استغفار (طلب
آمرزش)، از ریشه
غفران در اصل به معنای پوشیدن چیزی می‌آید که
انسان را از آلودگی نگه دارد؛ بنابراین، استغفار، درخواست
مصونیت از
عذاب با گفتار و رفتار است.
داستان استغفار و آمرزش خواهی
حضرت نوح - علیه السلام- از
خدا ، به سبب درخواست نابجای رهایی فرزندش از غرق شدن در
سوره هود آمده است :
قال یـنوح انه لیس من اهلک انه عمل غیر صــلح فلاتسـلن ما لیس لک به علم... • قال رب انی اعوذ بک ان اسـلک ما لیس لی به علم والاتغفر لی وترحمنی اکن من الخـسرین.
«فرمود‌ای نوح او در حقیقت از کسان تو نیست او (دارای) کرداری ناشایسته است پس چیزی را که بدان
علم نداری از من مخواه من به تو اندرز می‌دهم که مبادا از نادانان باشی؛ گفت پروردگارا من به تو
پناه می‌برم که از تو چیزی بخواهم که بدان علم ندارم و اگر مرا نیامرزی و به من رحم نکنی از زیانکاران باشم»
در این آیه، خدای سبحان راه
صواب و وجه صحیح آنچه را که
نوح در کلامش آورده و گفته بود: (ان ابنی من اهلی و ان وعدک الحق...) بیان فرموده است. نوح -علیه‌السّلام- می‌خواست با گفتار خود
نجات پسرش را حتمی سازد و همانطور که قبلا گفتیم خدای تعالی با جمله (انه لیس من اهلک - او اهل تو نیست) اثر استدلال نوح را از بین برد.
و منظور از اینکه فرمود: (او اهل تو نیست) - و خدا داناتر است - این است که او از آن افرادی که خدا
وعده نجاتشان را داده و فرموده بود: (اهل خودت را نیز سوار کشتی بکن) نیست زیرا منظور از اهلی که قرار است نجات یابند اهل صالح تواند ولی پسرت نیست زیرا او در عین اینکه پسر و اهل تو است و اختصاصی به تو دارد ولی صالح نیست، و لذا خدای تعالی دنبال جمله (انه لیس من اهلک) بلافاصله فرمود: (انه عمل غیر صالح - برای اینکه او از نظر عمل، غیر صالح است).
اگر شما در اینجا بگویید لازمه این مطلب این است که پسر نوح از همسرش به وی بیگانه تر باشد، و به عبارتی دیگر
همسر نوح داخل در اهل او بوده و از پسر نوح به نوح نزدیکتر باشد برای اینکه همسر نوح در جمله (قلنا احمل فیها من کل زوجین اثنین و اهلک) داخل در کلمه اهل بود، ولی جمله استثنائی (الا من سبق علیه القول) او را استثناء کرد، یعنی موضوعا داخل بوده بعد خارج شده اما پسر نوح بنابه گفته شما اصلا موضوعا داخل در کلمه اهل نبوده، و بدون حاجت به استثناء، خارج بوده، و این بعید است.
در پاسخ می‌گوییم : منظور از اهل در جمله (و اهلک الا من سبق علیه القول) اهل به معنای اختصاص است، یعنی در جمله مزبور دستور داده که آن جناب افرادی را که به نحوی به وی اختصاص دارند سوار بر کشتی کند، و منظور از مستثنی یعنی جمله (من سبق علیه القول) غیر صالحین از خواص نوح -علیه‌السّلام -است که مصداقش
همسر و
پسر آن جناب بوده، و اما منظور از کلمه اهل در جمله (انه لیس من اهلک) خصوص صالحین از خواص نوح بود، چون طبق همان معنایی که خود نوح در جمله (رب ان ابنی من اهلی) از کلمه اهل در نظر داشته صالحین از خواصش بوده، زیرا گفتیم که اگر غیر صالحین را نیز در نظر می‌داشت کلمه
اهل ، شامل همسرش نیز می‌شد و استدلالش باطل می‌شد، دقت بفرمایید.
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۳، ص۱۷۳، برگرفته از مقاله «استغفار از درخواست بی‌جا ».
