• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

احمد بن هارون بردیجی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


بَردیجی، ابوبکر احمدبن هارون بن روح بردعی، محدث، فقیه و رجالی قرن سوم و چهارم است.
 


در حدود ۲۳۰ در بردیج ، از توابع بَرذعه در ارّان ( جمهوری آذریایجان کنونی)، چشم به جهان گشود
[۱] عمررضا کحاله، معجم المرجوع کنید به لفین، ج۲، ص۱۹۸، دمشق ۱۹۵۷ـ۱۹۶۱، چاپ افست بیروت (بی تا).
[۲] یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۱، ص۵۵۶، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ـ۱۸۷۳، چاپ افست تهران ۱۹۶۵.
[۳] محمدبن احمد ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۱۴، ص۱۲۲، ج ۱۴، چاپ شعیب ارنرجوع کنید به وط، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
و در رمضان ۳۰۱ در ۷۱ سالگی در بغداد دیده از جهان فروبست.
[۴] احمدبن علی خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج۵، ص۱۹۵، مدینه (بی تا).

بعضی از حفاظ و محدثان نسبت بردعی به احمدبن هارون را انکار می‌کنند و او را بردعی بردیجی می‌نامند.
[۵] عبدالکریم بن محمد سمعانی، الانساب، ج۲، ص۱۴۹ـ۱۵۰، ج ۲، چاپ عبدالرحمان بن یحیی معلمی یمانی، حیدرآباد دکن ۱۳۸۳/۱۹۶۳.
[۶] ابن عدیم، بغیة الطلب فی تاریخ حلب، ج۳، ص۱۹۴، چاپ فرجوع کنید به اد سزگین، فرانکفورت ۱۴۰۹/۱۹۸۹.

از سوانح زندگی وی اطلاع چندانی در دست نیست.
به گفته معاصران و استادش، ابوسعید اشَجّ، بردیجی به شهرهای دیگر مسافرت می‌کرد و حدیث می‌نوشت.
[۷] محمدبن احمد ذهبی، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۱۲۴، ج ۲، چاپ فرجوع کنید به اد سیّد، کویت ۱۹۸۴.
[۸] حوادث و وفیات ۳۰۱ـ۳۱۰ ه، ص ۵۴، محمدبن احمد ذهبی، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام، چاپ عمر عبدالسلام تدمری، ج ۲۲: حوادث و وفیات ۳۰۱ـ۳۱۰ ه، بیروت ۱۴۱۳/ ۱۹۹۲.

مسافرتهای او به اصفهان
[۹] احمدبن عبدالله ابونعیم، کتاب ذکر اخبار اصفهان، ج۱، ص۱۱۳، لیدن ۱۹۳۱ـ۱۹۳۴، چاپ افست تهران (بی تا).
[۱۰] فرجوع کنید به اد سزگین، تاریخ التراث العربی، ج۱، ص۳۲۶، ج ۱، جزء ۱، نقلة الی العربیة محمودفهمی حجازی، ریاض ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
نیز احتمالاً به همین منظور بوده است.


ابوبکر بردیجی در زمان خود، از استادان و مشایخ بزرگ کسب معرفت کرد.
در نیشابور از محمدبن یحیی ذُهلی استماع حدیث کرد
[۱۱] عبدالکریم بن محمد سمعانی، الانساب، ج۲، ص۱۴۹، ج ۲، چاپ عبدالرحمان بن یحیی معلمی یمانی، حیدرآباد دکن ۱۳۸۳/۱۹۶۳.
[۱۲] حوادث و وفیات ۳۰۱ـ۳۱۰ ه، ص ۵۴، محمدبن احمد ذهبی، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام، چاپ عمر عبدالسلام تدمری، ج ۲۲: حوادث و وفیات ۳۰۱ـ۳۱۰ ه، بیروت ۱۴۱۳/ ۱۹۹۲.
و نزد مشایخ بزرگی چون نصربن علی جهضمی، یحیی بن عبدالله کرابیسی، ابوسعید اشَجّ و هارون بن اسحاق همدانی تلمذ کرد.
[۱۳] احمدبن علی خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج۵، ص۱۹۴ـ ۱۹۵، مدینه (بی تا).
[۱۴] عبدالکریم بن محمد سمعانی، الانساب، ج۲، ص۱۴۸ـ۱۴۹، ج ۲، چاپ عبدالرحمان بن یحیی معلمی یمانی، حیدرآباد دکن ۱۳۸۳/۱۹۶۳.
[۱۵] حوادث و وفیات ۳۰۱ـ۳۱۰ ه، ص ۵۴، محمدبن احمد ذهبی، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام، چاپ عمر عبدالسلام تدمری، ج ۲۲: حوادث و وفیات ۳۰۱ـ۳۱۰ ه، بیروت ۱۴۱۳/ ۱۹۹۲.

ابوعمر مستملی در۲۵۵ در مسجد محمدبن یحیی ذُهلی از احمدبن هارون بردیجی حدیث شنیده و در بیان مقام بلند او گفته است که در میان ائمه اهل حدیث ، جز ابوبکر بردیجی کسی را نمی‌شناسم.
[۱۶] ابن عدیم، بغیة الطلب فی تاریخ حلب، ج۳، ص۱۹۳، چاپ فرجوع کنید به اد سزگین، فرانکفورت ۱۴۰۹/۱۹۸۹.

در بیروت از عباس بن ولیدبن مزید، در دمشق از زیدبن محمدبن عبدالصمد و ابازُرعه و در حِمْص از محمدبن عوف و دیگر محدثان و مشایخ بزرگ آن عصر حدیث آموخت.
[۱۷] ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۶، ص۶۴، چاپ علی شیری، بیروت ۱۴۱۵۱۴۱۷/ ۱۹۹۵۱۹۹۶.    
[۱۸] ابن عدیم، بغیة الطلب فی تاریخ حلب، ج۳، ص۱۹۱، چاپ فرجوع کنید به اد سزگین، فرانکفورت ۱۴۰۹/۱۹۸۹.



از شاگردان مشهور وی جعفربن احمدبن سنان قطان، ابوبکر محمدبن عبدالله شافعی، علی بن محمدبن لرجوع کنید به لرجوع کنید به و ابوالقاسم سلیمان بن احمد طبرانی را می‌توان نام برد.
[۱۹] عبدالکریم بن محمد سمعانی، الانساب، ج۲، ص۱۴۹، ج ۲، چاپ عبدالرحمان بن یحیی معلمی یمانی، حیدرآباد دکن ۱۳۸۳/۱۹۶۳.
[۲۰] ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۶، ص۶۴، چاپ علی شیری، بیروت ۱۴۱۵۱۴۱۷/ ۱۹۹۵۱۹۹۶.    

او از محدثان بزرگی است که شاگردان، مشتاقانه در محضرش حاضر می‌شدند.
[۲۱] احمدبن هارون بردیجی، طبقات الاسماء المفردة من الصحابة و التابعین و اصحاب الحدیث، ج۱، ص۹، چاپ سکینه شهابی، دمشق ۱۹۸۷.



بردیجی در دوران زندگی خود، همواره مشغول جمع آوری حدیث بود،
[۲۲] حوادث و وفیات ۳۰۱ـ۳۱۰ ه، ص ۵۴، محمدبن احمد ذهبی، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام، چاپ عمر عبدالسلام تدمری، ج ۲۲: حوادث و وفیات ۳۰۱ـ۳۱۰ ه، بیروت ۱۴۱۳/ ۱۹۹۲.
به طوری که ابن اثیر
[۲۳] ابن اثیر، اللباب فی تهذیب الانساب، ج۱، ص۱۳۶، بیروت ۱۴۱۴/۱۹۹۴.
او را از پیشروان علم حدیث و یاقوت حموی
[۲۴] یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۱، ص۵۵۶، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ـ۱۸۷۳، چاپ افست تهران ۱۹۶۵.
وی را، از بزرگان دانش حدیث خوانده اند.
همچنین حفاظ و محدثان مشهوری، چون ابوالحسن بن قبیس و ابوبکر خطیب، وی را در زمره حافظان صدیق آورده اند.
[۲۵] ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۶، ص۶۵۶۷، چاپ علی شیری، بیروت ۱۴۱۵۱۴۱۷/ ۱۹۹۵۱۹۹۶.    
[۲۶] ابن عدیم، بغیة الطلب فی تاریخ حلب، ج۳، ص۱۹۳ـ۱۹۴، چاپ فرجوع کنید به اد سزگین، فرانکفورت ۱۴۰۹/۱۹۸۹.

دارقُطْنی او را از موثّقان علم حدیث و مورد اعتماد علمای عصر خود می‌دانست.
[۲۷] احمدبن علی خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج۵، ص۱۹۵، مدینه (بی تا).
[۲۸] ابن عدیم، بغیة الطلب فی تاریخ حلب، ج۳، ص۱۹۲، چاپ فرجوع کنید به اد سزگین، فرانکفورت ۱۴۰۹/۱۹۸۹.
[۲۹] محمدبن احمد ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۱۴، ص۱۲۳، ج ۱۴، چاپ شعیب ارنرجوع کنید به وط، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.

شهرت بردیجی تا آنجاست که مشایخ همعصر حاکم نیشابوری در احادیث خود از وی روایت کرده اند، و سمعانی ،
[۳۰] عبدالکریم بن محمد سمعانی، الانساب، ج۲، ص۱۴۹، ج ۲، چاپ عبدالرحمان بن یحیی معلمی یمانی، حیدرآباد دکن ۱۳۸۳/۱۹۶۳.
به نقل از حاکم نیشابوری ، آورده است که شیخ ایشان، ابوعلی حافظ ، در مکه در ۳۰۳، از ابوبکر بردیجی حدیث شنیده است.


اما این قول که سفر ابوبکر به حج و وفات او در مکه در ۳۰۳ بوده، اشتباه ناشی از ضبط تاریخ وفات است؛ زیرا ابوعلی یک بار قبل از ۳۰۰ و بار دیگر در ۳۰۳ به مکه سفر کرده است، و بنا به قول بیش‌تر منابع وفات ابوبکر بردیجی در بغداد در ۳۰۱ روی داده است.
[۳۱] عبدالکریم بن محمد سمعانی، الانساب، ج۲، ص۱۴۹، ج ۲، چاپ عبدالرحمان بن یحیی معلمی یمانی، حیدرآباد دکن ۱۳۸۳/۱۹۶۳.
[۳۲] احمدبن علی خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج۵، ص۱۹۵، مدینه (بی تا).



از بردیجی این آثار بر جای مانده است: طبقات الاسماء المفردة من الصحابة و التابعین و اصحاب الحدیث، در معرفی راویانی که همنام نداشته اند؛ و معرفة المتصل من الحدیث و المرسل والمقطوع و بیان الطرق الصحیحة، در علم حدیث .
[۳۳] محمدبن خیر اشبیلی، فهرسة مارواه عن شیوخه من الدواوین المصنفة فی ضروب العلم و انواع المعارف، ج۲، ص۲۰۷، چاپ کودرا و ریبرا، ساراگوسا ۱۸۹۴ـ ۱۸۹۵.



(۱) ابن اثیر، اللباب فی تهذیب الانساب، بیروت ۱۴۱۴/۱۹۹۴.
(۲) ابن عدیم، بغیة الطلب فی تاریخ حلب، چاپ فرجوع کنید به اد سزگین، فرانکفورت ۱۴۰۹/۱۹۸۹.
(۳) ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، چاپ علی شیری، بیروت ۱۴۱۵ـ۱۴۱۷/ ۱۹۹۵ـ۱۹۹۶.
(۴) احمدبن عبدالله ابونعیم، کتاب ذکر اخبار اصفهان، لیدن ۱۹۳۱ـ۱۹۳۴، چاپ افست تهران (بی تا).
(۵) محمدبن خیر اشبیلی، فهرسة مارواه عن شیوخه من الدواوین المصنفة فی ضروب العلم و انواع المعارف، چاپ کودرا و ریبرا، ساراگوسا ۱۸۹۴ـ ۱۸۹۵.
(۶) احمدبن هارون بردیجی، طبقات الاسماء المفردة من الصحابة و التابعین و اصحاب الحدیث، چاپ سکینه شهابی، دمشق ۱۹۸۷.
(۷) احمدبن علی خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، مدینه (بی تا).
(۸) محمدبن احمد ذهبی، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام، چاپ عمر عبدالسلام تدمری، ج ۲۲: حوادث و وفیات ۳۰۱ـ۳۱۰ ه، بیروت ۱۴۱۳/ ۱۹۹۲.
(۹) محمدبن احمد ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج ۱۴، چاپ شعیب ارنرجوع کنید به وط، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
(۱۰) محمدبن احمد ذهبی، العبر فی خبر من غبر، ج ۲، چاپ فرجوع کنید به اد سیّد، کویت ۱۹۸۴.
(۱۱) فرجوع کنید به اد سزگین، تاریخ التراث العربی، ج ۱، جزء ۱، نقلة الی العربیة محمودفهمی حجازی، ریاض ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
(۱۲) عبدالکریم بن محمد سمعانی، الانساب، ج ۲، چاپ عبدالرحمان بن یحیی معلمی یمانی، حیدرآباد دکن ۱۳۸۳/۱۹۶۳.
(۱۳) عمررضا کحاله، معجم المرجوع کنید به لفین، دمشق ۱۹۵۷ـ۱۹۶۱، چاپ افست بیروت (بی تا).
(۱۴) یاقوت حموی، معجم البلدان، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ـ۱۸۷۳، چاپ افست تهران ۱۹۶۵.

 
۱. ↑ عمررضا کحاله، معجم المرجوع کنید به لفین، ج۲، ص۱۹۸، دمشق ۱۹۵۷ـ۱۹۶۱، چاپ افست بیروت (بی تا).
۲. ↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۱، ص۵۵۶، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ـ۱۸۷۳، چاپ افست تهران ۱۹۶۵.
۳. ↑ محمدبن احمد ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۱۴، ص۱۲۲، ج ۱۴، چاپ شعیب ارنرجوع کنید به وط، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۴. ↑ احمدبن علی خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج۵، ص۱۹۵، مدینه (بی تا).
۵. ↑ عبدالکریم بن محمد سمعانی، الانساب، ج۲، ص۱۴۹ـ۱۵۰، ج ۲، چاپ عبدالرحمان بن یحیی معلمی یمانی، حیدرآباد دکن ۱۳۸۳/۱۹۶۳.
۶. ↑ ابن عدیم، بغیة الطلب فی تاریخ حلب، ج۳، ص۱۹۴، چاپ فرجوع کنید به اد سزگین، فرانکفورت ۱۴۰۹/۱۹۸۹.
۷. ↑ محمدبن احمد ذهبی، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۱۲۴، ج ۲، چاپ فرجوع کنید به اد سیّد، کویت ۱۹۸۴.
۸. ↑ حوادث و وفیات ۳۰۱ـ۳۱۰ ه، ص ۵۴، محمدبن احمد ذهبی، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام، چاپ عمر عبدالسلام تدمری، ج ۲۲: حوادث و وفیات ۳۰۱ـ۳۱۰ ه، بیروت ۱۴۱۳/ ۱۹۹۲.
۹. ↑ احمدبن عبدالله ابونعیم، کتاب ذکر اخبار اصفهان، ج۱، ص۱۱۳، لیدن ۱۹۳۱ـ۱۹۳۴، چاپ افست تهران (بی تا).
۱۰. ↑ فرجوع کنید به اد سزگین، تاریخ التراث العربی، ج۱، ص۳۲۶، ج ۱، جزء ۱، نقلة الی العربیة محمودفهمی حجازی، ریاض ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۱۱. ↑ عبدالکریم بن محمد سمعانی، الانساب، ج۲، ص۱۴۹، ج ۲، چاپ عبدالرحمان بن یحیی معلمی یمانی، حیدرآباد دکن ۱۳۸۳/۱۹۶۳.
۱۲. ↑ حوادث و وفیات ۳۰۱ـ۳۱۰ ه، ص ۵۴، محمدبن احمد ذهبی، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام، چاپ عمر عبدالسلام تدمری، ج ۲۲: حوادث و وفیات ۳۰۱ـ۳۱۰ ه، بیروت ۱۴۱۳/ ۱۹۹۲.
۱۳. ↑ احمدبن علی خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج۵، ص۱۹۴ـ ۱۹۵، مدینه (بی تا).
۱۴. ↑ عبدالکریم بن محمد سمعانی، الانساب، ج۲، ص۱۴۸ـ۱۴۹، ج ۲، چاپ عبدالرحمان بن یحیی معلمی یمانی، حیدرآباد دکن ۱۳۸۳/۱۹۶۳.
۱۵. ↑ حوادث و وفیات ۳۰۱ـ۳۱۰ ه، ص ۵۴، محمدبن احمد ذهبی، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام، چاپ عمر عبدالسلام تدمری، ج ۲۲: حوادث و وفیات ۳۰۱ـ۳۱۰ ه، بیروت ۱۴۱۳/ ۱۹۹۲.
۱۶. ↑ ابن عدیم، بغیة الطلب فی تاریخ حلب، ج۳، ص۱۹۳، چاپ فرجوع کنید به اد سزگین، فرانکفورت ۱۴۰۹/۱۹۸۹.
۱۷. ↑ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۶، ص۶۴، چاپ علی شیری، بیروت ۱۴۱۵۱۴۱۷/ ۱۹۹۵۱۹۹۶.    
۱۸. ↑ ابن عدیم، بغیة الطلب فی تاریخ حلب، ج۳، ص۱۹۱، چاپ فرجوع کنید به اد سزگین، فرانکفورت ۱۴۰۹/۱۹۸۹.
۱۹. ↑ عبدالکریم بن محمد سمعانی، الانساب، ج۲، ص۱۴۹، ج ۲، چاپ عبدالرحمان بن یحیی معلمی یمانی، حیدرآباد دکن ۱۳۸۳/۱۹۶۳.
۲۰. ↑ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۶، ص۶۴، چاپ علی شیری، بیروت ۱۴۱۵۱۴۱۷/ ۱۹۹۵۱۹۹۶.    
۲۱. ↑ احمدبن هارون بردیجی، طبقات الاسماء المفردة من الصحابة و التابعین و اصحاب الحدیث، ج۱، ص۹، چاپ سکینه شهابی، دمشق ۱۹۸۷.
۲۲. ↑ حوادث و وفیات ۳۰۱ـ۳۱۰ ه، ص ۵۴، محمدبن احمد ذهبی، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام، چاپ عمر عبدالسلام تدمری، ج ۲۲: حوادث و وفیات ۳۰۱ـ۳۱۰ ه، بیروت ۱۴۱۳/ ۱۹۹۲.
۲۳. ↑ ابن اثیر، اللباب فی تهذیب الانساب، ج۱، ص۱۳۶، بیروت ۱۴۱۴/۱۹۹۴.
۲۴. ↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۱، ص۵۵۶، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ـ۱۸۷۳، چاپ افست تهران ۱۹۶۵.
۲۵. ↑ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۶، ص۶۵۶۷، چاپ علی شیری، بیروت ۱۴۱۵۱۴۱۷/ ۱۹۹۵۱۹۹۶.    
۲۶. ↑ ابن عدیم، بغیة الطلب فی تاریخ حلب، ج۳، ص۱۹۳ـ۱۹۴، چاپ فرجوع کنید به اد سزگین، فرانکفورت ۱۴۰۹/۱۹۸۹.
۲۷. ↑ احمدبن علی خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج۵، ص۱۹۵، مدینه (بی تا).
۲۸. ↑ ابن عدیم، بغیة الطلب فی تاریخ حلب، ج۳، ص۱۹۲، چاپ فرجوع کنید به اد سزگین، فرانکفورت ۱۴۰۹/۱۹۸۹.
۲۹. ↑ محمدبن احمد ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۱۴، ص۱۲۳، ج ۱۴، چاپ شعیب ارنرجوع کنید به وط، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۳۰. ↑ عبدالکریم بن محمد سمعانی، الانساب، ج۲، ص۱۴۹، ج ۲، چاپ عبدالرحمان بن یحیی معلمی یمانی، حیدرآباد دکن ۱۳۸۳/۱۹۶۳.
۳۱. ↑ عبدالکریم بن محمد سمعانی، الانساب، ج۲، ص۱۴۹، ج ۲، چاپ عبدالرحمان بن یحیی معلمی یمانی، حیدرآباد دکن ۱۳۸۳/۱۹۶۳.
۳۲. ↑ احمدبن علی خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج۵، ص۱۹۵، مدینه (بی تا).
۳۳. ↑ محمدبن خیر اشبیلی، فهرسة مارواه عن شیوخه من الدواوین المصنفة فی ضروب العلم و انواع المعارف، ج۲، ص۲۰۷، چاپ کودرا و ریبرا، ساراگوسا ۱۸۹۴ـ ۱۸۹۵.


دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «بَردیجی»، شماره۹۳۶.    


رده‌های این صفحه : تراجم | علمای اهل سنت | علمای قرن چهارم | علمای قرن سوم | محدثین اهل سنت
جعبه ابزار