اجزا در اصول شرعی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اِجزا در
اصول شرعی به اکتفا به عمل طبق اصل عملی شرعی بعد از کشف خلاف اطلاق می‌شود.
اِجزا در اصول شرعی، مقابل اجزا در
اصول عقلی بوده
و به این معنا است که اگر
مأموربه طبق اصل عملی شرعی مانند خواندن
نماز با
استصحاب طهارت لباس انجام شود وسپس کشف خلاف گردد، آیا عمل انجام شده، به جای
مأموربه واقعی می‌نشیند
و از آن کفایت می‌نماید یا این‌که بر مکلف لازم است آن را اعاده کند.
اصول عملی شرعی، اصولی است که از جانب
شارع مقدس در موارد
شک ، جعل می‌گردد
و مفاد آن، جعل
حکم ظاهری است، مانند:
قاعده طهارت ،
قاعده حلیت و استصحاب.
اصولیون درباره
اجزا در اصول شرعی اختلاف نموده‌اند؛ برخی مانند مرحوم «نایینی» در مسئله، به عدم اجزا
و بعضی مانند «آخوند» به اجزا
معتقد شده‌اند؛ گروهی بین این‌که کشف خلاف به صورت قطعی باشد یا ظنی، تفصیل داده‌اند؛ بعضی دیگر بین اصول محرزه
و غیر محرزه
و عده‌ای نیز بین اصول مثبت
تکلیف و اصول نافی تکلیف، تفصیل داده‌اند.
در کتاب «
فوائد الاصول » آمده است: «فی اقتضاء المأتی به بالامر الظاهری الشرعی الذی یکون مؤدی الاصول الشرعیة العملیة للاجزاء کقاعدة الطهارة
و استصحابها
و قد ذهب بعض الاعلام الی اقتضاء ذلک للاجزاء علی تفصیل بین الاصول الغیر المتکفلة للتنزیل کاصالة الطهارة
و الحلّ و بین الاصول المتکفلة للتنزیل کاستصحابهما حیث انه فی الاول جزم بالاجزاء
و فی الثانی تردد».
فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۷۹، برگرفته از مقاله «اجزا در اصول شرعی».
