اجزا در اصول با کشف خلاف قطعی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

اِجزا در اصول با کشف خلاف قطعی به اکتفا به عمل طبق اصل عملی بعد از کشف خلاف به حجّت یقینی اطلاق می‌شود.

---

اِجزا در اصول با کشف خلاف قطعی، مقابل اجزا در اصول با کشف خلاف ظنی است و عبارت است از کفایت عمل انجام شده طبق مؤدای اصل عملی، از انجام دوباره آن، در صورتی که‌ به‌طور قطعی مخالفت آن با واقع آشکار گردد.

---

هرگاه مکلف به حکم واقعی شک داشته باشد و طبق مؤدای اصلی از اصول عملی عمل نماید و سپس مخالفت یقینی مؤدای آن اصل با واقع بر او آشکار گردد، آیا عمل انجام شده طبق مؤدای اصل عملی، مکلف را بی‌نیاز از امتثال مجدد می‌نماید یا خیر؟

---

در این مسئله میان اصولیون اختلاف است:
بعضی مانند صاحب « کفایه » معتقدند ادله حجیت اصول عملی ، مانند قاعده طهارت ، قاعده حلیت و دلیل حجیت استصحاب ، ناظر بر ادله اولی است و نسبت به آن‌ها جنبه توضیحی و تفسیری دارد؛ به این بیان که ظاهر ادله اولی، هم چون «لاصلوة الا بطهور» دلالت دارد که در نماز ، طهارت واقعی شرط است، اما قاعده طهارت (کل شیء طاهر) بر آن نظارت دارد و در صدد توسعه آن است و شرط نماز را اعم از طهارت واقعی و ظاهری می‌داند؛ بنابراین، نمازی که با اجرای قاعده طهارت و یا با استصحاب، با لباس مشکوک النجاسه به جا آورده می‌شود، واقعاً دارای شرط طهارت بوده است؛ یعنی مجزی است و احتیاج به انجام دوباره آن نیست.
اما برخی دیگر بر این اعتقادند که حکومت اصول همانند حکومت ادله امارات حکومت ظاهری است، و توسعه و تضییق در عالم اثبات تا زمانی است که کشف خلاف نشده باشد؛ بنابراین، تا زمانی که شک در نجاست لباس نمازگزار وجود دارد، با اصل عملی، حکم به طهارت می‌کنیم و نماز، صحیح و مجزی است، اما زمانی که شک بر طرف گردید و واقع آشکار شد، روشن می‌گردد که از ابتدا طهارتی وجود نداشته است و لازمه آن، حکم به عدم اجزای چنین نمازی است.

---

اجزا در اصول با کشف خلاف ظنی

---