• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ابونصر یحیی بن جریر تکریتی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


تَکْریتی، شهرت دو برادر از مسیحیان یعقوبی تکریت که در سدۀ ۵ ق/۱۱م در میّافارقین به پزشکی می‌پرداختند. این دو برادر ابوسعد فضل بن جریر، یا حریر/حریز و ابونصر یحیی بن جریر تکریتی نام دارند. در این مقاله به بررسی شخصیت ابونصر یحیی بن جریر تکریتی می‌پردازیم.


ابونصر یحیی بن جریر تکریتی از مسیحیان یعقوبی تکریت است که در سدۀ ۵ ق/۱۱م در میّافارقین به پزشکی می‌پرداخت. وی پزشک و منجم (زنده در ۴۷۲ق/۱۰۷۲م) و در زمرۀ شاگردان یحیی بن عدی بغدادی (ه‌ م) و یحیی بن زرعه (ه‌ م) بود.
[۱] ابن‌ابی‌اصیبعـه، احمـد، عیون الانبـاء، به کوشش آوگـوست مولر، قاهره، ۱۲۹۹ق/۱۸۸۲م.
زوتر،
[۲] Suter, H, Beiträge zur Geschichte der Mathematik und Astronomie im Islam, vI, p۱۰۳
[۳] شیخو، لویس، مقاله فی صلب السید المسیح، ص۲۴۱، المشرق، بیروت، ۱۹۱۳م، س ۱۶.
یحیی احتمالاً از نزدیکان ابن‌جهیر، وزیر مروانیان (ابونصر و پسرش نظام‌الدین) بوده است،
[۴] ابن‌خلکان، احمد بن محمد، وفیات، ۵، ص۱۲۷.
زیرا رساله فی منافع الریاضه و جهه استعمالها را به نام ابونصر تألیف کرده است.
[۵] ابن‌ابی‌اصیبعـه، احمـد، عیون الانبـاء، به کوشش آوگـوست مولر، قاهره، ۱۲۹۹ق/۱۸۸۲م.


۱. رساله فی منافع الریاضه و جهه استعمال‌ها
[۶] ابن‌ابی‌اصیبعـه، احمـد، عیون الانبـاء، به کوشش آوگـوست مولر، قاهره، ۱۲۹۹ق/۱۸۸۲م.

۲. زیج التواریخ
[۷] شیخو، لویس، المخطوطات العربیه لکتبه النصرانیه، ص۷۶، بیروت، ۱۹۲۴م.

۳. کتاب الفائق
[۸] شیخو، لویس، المخطوطات العربیه لکتبه النصرانیه، ص۷۶، بیروت، ۱۹۲۴م.
ابونصر از این دو کتاب در المصباح المرشد یاد کرده است
[۹] شیخو، لویس، المخطوطات العربیه لکتبه النصرانیه، ص۷۶، بیروت، ۱۹۲۴م.
.
۴. کتاب فی الباه و منافع الجماع و مضاره
[۱۰] ابن‌ابی‌اصیبعـه، احمـد، عیون الانبـاء، به کوشش آوگـوست مولر، قاهره، ۱۲۹۹ق/۱۸۸۲م.

۵. المختار من کتب الاختیارات الفلکیه فی علم النجوم (الاختیارات فی علم النجوم). از این کتاب نسخه‌ای در کتابخانه موزه بریتانیا (شم‌ ۵۷۰۹) موجود است.
[۱۱] شیخو، لویس، المخطوطات العربیه لکتبه النصرانیه، ص۷۶، بیروت، ۱۹۲۴م.
[۱۲] GAL، S; Graf, G, Geschichte der christlichen arabischen Literature, vI, p۸۶۳.

۶. المصباح المرشد الی الفلاح و النجاح الهادی من التیه الی سبیل النجاه، در ۵۴ فصل. یحیی در این کتاب بسیاری از اعتقادات مسیحیان دربارۀ توحید، تثلیث، حیات مسیح، اسرار شریعت او و نیز رسوم مسیحیان روزگارش را آورده است. نسخه‌ای از این کتاب با عنوان تشیید قواعد الشریعه المسیحیه و القوانین السلمیه کما تقتضیه المله الیعقوبیه در ۴۰ فصل در کتابخانۀ واتیکان وجود دارد. نسخه‌های دیگری از این کتاب در دیاربکر و سعرد و کتابخانۀ موزۀ بریتانیا موجود است
[۱۳] شیخو، لویس، المخطوطات العربیه لکتبه النصرانیه، ص۷۶، بیروت، ۱۹۲۴م.
.

کتابی از ابن‌جریر با عنوان علم الفقه و اعتقاد ائمه النصاری که نسخه‌ای از آن در رم وجود دارد، ظاهراً همان المصباح المرشد است
[۱۴] شیخو، لویس، المخطوطات العربیه لکتبه النصرانیه، ص۷۶، بیروت، ۱۹۲۴م.
. پوکوک بخشی از فصل ۳۰ این کتاب دربارۀ قیامت را در ۱۶۵۵م، در آکسفرد به چاپ رسانید.
[۱۵] شیخو، لویس، «مقاله فی صلب السید المسیح»، ص۲۴۱،۲۴۲، المشرق، بیروت، ۱۹۱۳م، س ۱۶.
فصل سی و یکم نیز به کوشش کورتن در ۱۸۸۵م با عنوان فی الکهنوت در لندن به چاپ رسیده است.
[۱۶] سرکیس، یوسف الیان، معجم المطبوعات العربیه و المعربه، ص۶۴۰، قاهره، ۱۳۴۶ق/۱۹۲۸م.
[۱۷] شیخو، لویس، «مقاله فی صلب السید المسیح»، ص۲۴۱،۲۴۲، المشرق، بیروت، ۱۹۱۳م، س ۱۶.

کتابی با عنوان قوانین بیعیه نیز به او نسبت داده‌اند.
[۱۸] شیخو، لویس، «مقاله فی صلب السید المسیح»، ص۲۴۱،۲۴۲، المشرق، بیروت، ۱۹۱۳م، س ۱۶.
ظاهراً همۀ آثار این دو برادر بجز المصباح المرشد و المختار من کتب الاختیارات از میان رفته است.

(۱) ابن‌ابی‌اصیبعـه، احمـد، عیون الانبـاء، به کوشش آوگـوست مولر، قاهره، ۱۲۹۹ق/۱۸۸۲م.
(۲) ابن‌خلکان، احمد بن محمد، وفیات.
(۳) سرکیس، یوسف الیان، معجم المطبوعات العربیه و المعربه، قاهره، ۱۳۴۶ق/۱۹۲۸م.
(۴) شیخو، لویس، المخطوطات العربیه لکتبه النصرانیه، بیروت، ۱۹۲۴م.
(۵) شیخو، لویس، «مقاله فی صلب السید المسیح»، المشرق، بیروت، ۱۹۱۳م، س ۱۶.
(۶) GAL، S; Graf, G, Geschichte der christlichen arabischen Literature, Vatican, ۱۹۴۷.
(۷) Suter, H, Beiträge zur Geschichte der Mathematik und Astronomie im Islam, ed F Sezgin, Frankfurt, ۱۹۸۶.

۱. ↑ ابن‌ابی‌اصیبعـه، احمـد، عیون الانبـاء، به کوشش آوگـوست مولر، قاهره، ۱۲۹۹ق/۱۸۸۲م.
۲. ↑ Suter, H, Beiträge zur Geschichte der Mathematik und Astronomie im Islam, vI, p۱۰۳
۳. ↑ شیخو، لویس، مقاله فی صلب السید المسیح، ص۲۴۱، المشرق، بیروت، ۱۹۱۳م، س ۱۶.
۴. ↑ ابن‌خلکان، احمد بن محمد، وفیات، ۵، ص۱۲۷.
۵. ↑ ابن‌ابی‌اصیبعـه، احمـد، عیون الانبـاء، به کوشش آوگـوست مولر، قاهره، ۱۲۹۹ق/۱۸۸۲م.
۶. ↑ ابن‌ابی‌اصیبعـه، احمـد، عیون الانبـاء، به کوشش آوگـوست مولر، قاهره، ۱۲۹۹ق/۱۸۸۲م.
۷. ↑ شیخو، لویس، المخطوطات العربیه لکتبه النصرانیه، ص۷۶، بیروت، ۱۹۲۴م.
۸. ↑ شیخو، لویس، المخطوطات العربیه لکتبه النصرانیه، ص۷۶، بیروت، ۱۹۲۴م.
۹. ↑ شیخو، لویس، المخطوطات العربیه لکتبه النصرانیه، ص۷۶، بیروت، ۱۹۲۴م.
۱۰. ↑ ابن‌ابی‌اصیبعـه، احمـد، عیون الانبـاء، به کوشش آوگـوست مولر، قاهره، ۱۲۹۹ق/۱۸۸۲م.
۱۱. ↑ شیخو، لویس، المخطوطات العربیه لکتبه النصرانیه، ص۷۶، بیروت، ۱۹۲۴م.
۱۲. ↑ GAL، S; Graf, G, Geschichte der christlichen arabischen Literature, vI, p۸۶۳.
۱۳. ↑ شیخو، لویس، المخطوطات العربیه لکتبه النصرانیه، ص۷۶، بیروت، ۱۹۲۴م.
۱۴. ↑ شیخو، لویس، المخطوطات العربیه لکتبه النصرانیه، ص۷۶، بیروت، ۱۹۲۴م.
۱۵. ↑ شیخو، لویس، «مقاله فی صلب السید المسیح»، ص۲۴۱،۲۴۲، المشرق، بیروت، ۱۹۱۳م، س ۱۶.
۱۶. ↑ سرکیس، یوسف الیان، معجم المطبوعات العربیه و المعربه، ص۶۴۰، قاهره، ۱۳۴۶ق/۱۹۲۸م.
۱۷. ↑ شیخو، لویس، «مقاله فی صلب السید المسیح»، ص۲۴۱،۲۴۲، المشرق، بیروت، ۱۹۱۳م، س ۱۶.
۱۸. ↑ شیخو، لویس، «مقاله فی صلب السید المسیح»، ص۲۴۱،۲۴۲، المشرق، بیروت، ۱۹۱۳م، س ۱۶.


دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «تکریتی»، شماره۶۰۵۱.    


رده‌های این صفحه : پزشکان سده پنجم(قمری) | پزشکان مسیحی | تراجم | درگذشتگان سده 5 (قمری) | علمای تکریت
جعبه ابزار