ابوعلی مشرف‌الدوله حسن دیلمی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حسن دیلمی ملقب به
مشرف‌الدوله و مُکَنّیٰ به ابوعلی، از ۱۰۲۱ تا ۱۰۲۵ میلادی، امیر
آل بویه در
عراق بود. او کوچک‌ترین فرزند
بهاءالدوله دیلمی بود.
مُشَرف‌الدوله شاهنشاه، ابوعلی حسن بن بهاءالدوله (۳۹۳-۴۱۶ق/۱۰۰۳-۱۰۲۵م)، در روزگار فرمانروایی برادرش
سلطان‌الدوله، در بغداد کارش بالا گرفت و به امیرالامرایی رسید (۴۱۱ق/۱۰۲۳۰م). آنگاه که سلطان‌الدوله دچار شورش لشکریانش گشت، به درخواست آنها،
مشّرف‌الدوله را در
بغداد به جای خود نهاد و به
اهواز رفت. اما در شوشتر، ابن‌سهلانِ وزیر را به عراق فرستاد تا
مشرّف‌الدوله را از آن جا براند.
مشرّف‌الدوله برای نگهداری تخت خود به تکاپو افتاد و ترکانِ واسط را گرد آورد و به مقابله شتافت و
ابن‌سهلان را بشکست و او را در واسط به محاصره گرفت. چون کار بر ابن‌سهلان تنگ شد، صلح خواست و واسط را تسلیم کرد. نیز در بغداد برای
مشرّف‌الدوله به نام شاهنشاه خطبه خواندند و نام سلطان‌الدوله را بینداختند (۴۱۲ق/۱۰۲۱م) و
مشرف‌الدوله را
دولت استوار شد.
در ۴۱۲ق/۱۰۲۱م، دیلمیان را که می‌خواستند به خانه‌های خود در
خوزستان بازگردند، اجازه خروج داد و آنها به سلطان‌الدوله پیوستند. سلطان‌الدوله، امیدوار به اعاده قدرت، پسر خود
ابوکالیجار را به اهواز فرستاد و او بر آن جا چیره شد. اما در ۴۱۳ق/۱۰۲۲م، به پایمردی ابومحمد بن مُکرَم و مؤیدالملک الرخَّجی، در میانه
صلح افتاد و مقرر شد که
مشرّف‌الدوله بر عراق فرمان براند و
فارس و
کرمان از آنِ سلطان‌الدوله باشد.
در ۴۱۵ق/۱۰۲۴م، میان
ابوالقاسم مغربی و اثیرعنبرِ خادم با ترکان خلاف افتاد و آن دو همراه
مشرّف‌الدوله و گروهی از امیران دیلم به آوانا رفتند، اما ترکان را بیم گرفت و کس به نزد
مشرّف‌الدوله فرستادند و اظهار شرمندگی کردند و
مشرّف‌الدوله به بغداد بازگشت، اما دولتش به درازا نکشید و در ۴۱۶ق/۱۰۲۵م در ۲۳ سالگی درگذشت.
دانشنامه بزرگ اسلامی مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی برگرفته از مقاله «آل بویه»، ج۱، ص ۳۸۸.
