• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ابوعبدالله بیکندی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


بِیْکَندی، ابوعبدالله محمد بن سلام بن‌ فرج بخاری (د صفر ۲۲۵/ د سامبر۸۳۹)، محدث اهل ماوراءالنهر و استاد بخاری، صاحب صحیح است.


وی در بیکند، یکی از شهرهای نزدیک بخارا به دنیا آمد.
[۱] عبدالکریم سمعانی، الانساب، ج۲، ص۴۰۴، حیدرآباد دکن، ۱۳۸۳ق/ ۱۹۶۳م.    
[۲] یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۱، ص۷۹۷.
اگرچه در منابع به تاریخ تولد او اشاره نشده است، اما بر پایۀ منابعی که تولد وی را هم‌زمان با وفات سفیان ثووی آورده‌اند،
[۳] احمد ابن‌حجر، تهذیب التهذیب، ج۹، ص۲۱۳، حیدرآباد دکن، ۱۳۲۶ق.    
[۴] محمد ذهبی، تاریخ الاسلام، ج۱، ص۳۶۲، حوادث سالهای ۲۲۱-۲۳۰ق، به کوشش عمر عبدالسلام تدمری، بیروت، ۱۴۰۹ق/ ۱۹۸۹م.
می‌توان ۱۶۱ق/ ۷۷۸م را سال تولد او دانست.

بیکندی در دیار خود به فراگیری دانش آغاز کرد و برای تکمیل آموخته‌هایش به سفر پرداخت و در محضر درس بسیاری از بزرگان دانش اندوخت. در میان استادان وی، نام کسانی همچون ابن‌مبارک، سنان بن عیینه، محمد بن فضیل، ابن‌علیه، وکیع‌ بن جراح، ابواسحاق فزاری، عیسیٰ غُنجار، یحیی بن‌ محمد بصری، ابوالاحوص بغوی، عیسی‌ بن‌ موسیٰ بخاری و عقبة بن‌ خالد سکونی، اهمیت و اشتهار بیشتری دارند.
[۵] عبدالرحمان ابن‌ابی‌حاتم، الجرح و التعدیل، ج۳، ص۲۷۸، حیدرآباد دکن، ۱۳۷۱ق/ ۱۹۵۲م.
[۶] یوسف مزی، تهذیب الکمال، ج۲۵، ص۳۴۰-۳۴۱، به کوشش بشار عواد معروف، بیروت، ۱۴۰۳ق/ ۱۹۸۳م.
[۷] احمد ابن‌حجر، تهذیب التهذیب، ج۹، ص۲۱۲، حیدرآباد دکن، ۱۳۲۶ق.    
[۸] عبدالکریم سمعانی، الانساب، ج۲، ص۴۰۴، حیدرآباد دکن، ۱۳۸۳ق/ ۱۹۶۳م.    
مزی
[۹] یوسف مزی، تهذیب الکمال، ج۲۵، ص۳۴۱، به کوشش بشار عواد معروف، بیروت، ۱۴۰۳ق/ ۱۹۸۳م.
مالک‌ بن انس را نیز از استادان او دانسته است، اما برخی گویند اگرچه وی مالک را دیده، ولی از او حدیثی نشنیده است.
[۱۰] احمد ابن‌حجر، تهذیب التهذیب، ج۹، ص۲۱۳، حیدرآباد دکن، ۱۳۲۶ق.    
[۱۱] محمد ذهبی، تاریخ الاسلام، ج۱، ص۳۶۰، حوادث سالهای ۲۲۱-۲۳۰ق، به کوشش عمر عبدالسلام تدمری، بیروت، ۱۴۰۹ق/ ۱۹۸۹م.

بیکندی در سفرهای خویش،
[۱۲] سیوطی، طبقات الحفاظ، ج۱، ص۱۸۵، قاهره، ۱۴۰۳ق/ ۱۹۸۳م.    
[۱۳] عبدالحی ابن‌عماد، شذرات الذهب، ج۲، ص۵۷، بیروت، ۱۳۹۹ق/ ۱۹۷۹م.
چنان‌که خود گفته، گویا از ۴۰۰ نفر از مشایخ زمانه حدیث شنیده است.
[۱۴] محمد ذهبی، تاریخ الاسلام، ج۱، ص۳۶۱، حوادث سالهای ۲۲۱-۲۳۰ق، به کوشش عمر عبدالسلام تدمری، بیروت، ۱۴۰۹ق/ ۱۹۸۹م.
[۱۵] محمد ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۱۰، ص۶۳۰، به کوشش شعیب ارنؤوط ودیگران، بیروت، ۱۴۱۲ق/ ۱۹۹۲م.
وی مردی توانگر بود و به گفتۀ خود برای فراگیری دانش، اموال بسیار صرف کرده بود.
[۱۶] محمد ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۱۰، ص۶۲۹، به کوشش شعیب ارنؤوط ودیگران، بیروت، ۱۴۱۲ق/ ۱۹۹۲م.
[۱۷] محمد ذهبی، تاریخ الاسلام، ج۱، ص۳۶۱، حوادث سالهای ۲۲۱-۲۳۰ق، به کوشش عمر عبدالسلام تدمری، بیروت، ۱۴۰۹ق/ ۱۹۸۹م.
[۱۸] احمد ابن‌حجر، تهذیب التهذیب، ج۹، ص۲۱۲، حیدرآباد دکن، ۱۳۲۶ق.    
برخی او را حافظ احادیث فراوان دانسته، و گروهی محفوظاتش را تا ۵ هزار حدیث برشمرده‌اند.
[۱۹] احمد ابن‌حجر، تهذیب التهذیب، ج۹، ص۲۱۲-۲۱۳، حیدرآباد دکن، ۱۳۲۶ق.    
[۲۰] عبدالحی ابن‌عماد، شذرات الذهب، ج۲، ص۵۷، بیروت، ۱۳۹۹ق/ ۱۹۷۹م.

بیکندی را از محدثان بزرگ دانسته‌اند
[۲۱] محمد ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۱۰، ص۶۲۸، به کوشش شعیب ارنؤوط ودیگران، بیروت، ۱۴۱۲ق/ ۱۹۹۲م.
و حتیٰ برخی او را با اسحاق‌ بن‌ راهویه،
[۲۲] «الادب المفرد»، همراه فضل‌الله الصمد فی توضیح‌الادب المفرد فضل‌الله جیلانی، قاهره، ۱۳۷۸ق.
دو گنجینه‌دار حدیث در خراسان پنداشته‌اند.
[۲۳] محمد ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۱۰، ص۶۲۸، به کوشش شعیب ارنؤوط ودیگران، بیروت، ۱۴۱۲ق/ ۱۹۹۲م.
[۲۴] احمد ابن‌حجر، تهذیب التهذیب، ج۹، ص۲۱۲، حیدرآباد دکن، ۱۳۲۶ق.    
چگونگی یادکردهای نویسندگان از بیکندی دربارۀ وثاقت و صداقت او در حدیث، نشان‌دهندۀ جایگاه ارزشمند او در این علم است.
[۲۵] احمد ابن‌حجر، تهذیب التهذیب، ج۹، ص۲۱۳، حیدرآباد دکن، ۱۳۲۶ق.    
[۲۶] عبدالکریم سمعانی، الانساب، ج۲، ص۴۰۴، حیدرآباد دکن، ۱۳۸۳ق/ ۱۹۶۳م.    
[۲۷] محمد ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۱۰، ص۶۲۹، به کوشش شعیب ارنؤوط ودیگران، بیروت، ۱۴۱۲ق/ ۱۹۹۲م.
در این میان به ویژه حکایاتی که دربارۀ مجالس درس او بیان شده است،
[۲۸] احمد ابن‌حجر، تهذیب التهذیب، ج۹، ص۲۱۳، حیدرآباد دکن، ۱۳۲۶ق.    
[۲۹] محمد ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۱۰، ص۶۲۹، به کوشش شعیب ارنؤوط ودیگران، بیروت، ۱۴۱۲ق/ ۱۹۹۲م.
بر شناخت مقام علمی او می‌افزاید.

شاگردان و راویان بسیاری نزد بیکندی به دانش‌اندوزی پرداختند که بی‌گمان در رأس این شاگردان، یکی از بزرگان تاریخ حدیث، محمد بن‌ اسماعیل بخاری است. برپایۀ زمان خروج بخاری از بخارا به سوی نیشابور (۲۰۹ق/ ۸۲۴م)، دور نیست که این دانش‌اندوزی در دهۀ نخست سدۀ ۳ق صورت گرفته باشد.
[۳۰] محمد ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۱۲، ص۴۰۴، به کوشش شعیب ارنؤوط ودیگران، بیروت، ۱۴۱۲ق/ ۱۹۹۲م.
در واقع باید گفت، بیکندی یکی از قدیم‌ترین مشایخ بخاری به شمار می‌آید و روایات بخاری از او در آثار روایی قابل پی‌جویی است.
[۳۱] محمد بخاری، «الادب المفرد»، ج۱، ص۷۱، همراه فضل‌الله الصمد فی توضیح‌الادب المفرد فضل‌الله جیلانی، قاهره، ۱۳۷۸ق.
[۳۲] احمد سلفی، معجم السفر، ص۵۹۰، به کوشش شیرمحمدزمان، اسلام‌آباد، ۱۴۰۸ق/ ۱۹۸۸م.
[۳۳] احمد کلابادی، رجال صحیح البخاری، ج۲، ص۶۵۳، به کوشش عبدالله لیثی، بیروت، ۱۴۰۷ق/ ۱۹۸۷م.

از دیگر شاگردان او، افزون بر فرزندش، ابراهیم، می‌توان به این کسان اشاره کرد: یحیی‌ بن‌ عاصم، عبدالله‌ بن‌ عبدالرحمان دارِمی، عبیدالله‌ بن‌ واصل، محمد بن‌ عبد‌ بن‌ عامر، محمد بن‌ علی‌ بن‌ حمزۀ مروزی، اسباط‌ بن‌ الیسع، احمد بن‌ عبدالرحمان‌ بن‌ عیسیٰ ثقفی، ابونصرلیث‌ بن‌ نصر بن‌ حسین شاعر، محمد بن‌ نهشل‌ مؤدب، ابوعمرابن بجیر، طفیل‌ بن‌ زید نسفی و بسیاری دیگر از عالمان ماوراءالنهر.
[۳۴] محمد ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۱۰، ص۶۲۸، به کوشش شعیب ارنؤوط ودیگران، بیروت، ۱۴۱۲ق/ ۱۹۹۲م.
[۳۵] احمد ابن‌حجر، تهذیب التهذیب، ج۹، ص۲۱۲، حیدرآباد دکن، ۱۳۲۶ق.    
[۳۶] عبدالرحمان ابن‌ابی‌حاتم، الجرح و التعدیل، ج۳، ص۲۷۸، حیدرآباد دکن، ۱۳۷۱ق/ ۱۹۵۲م.
[۳۷] علی ابن‌ماکولا، الاکمال، ج۴، ص۴۰۵، بیروت، ۱۴۴۱ق/ ۱۹۹۰م.    
[۳۸] عمر نسفی، القند فی ذکر علماء سمرقند، ج۱، ص۸۸، به کوشش یوسف هادی، تهران، ۱۳۷۸ش/ ۱۹۹۹م.
[۳۹] عمر نسفی، القند فی ذکر علماء سمرقند، ج۱، ص۱۲۵، به کوشش یوسف هادی، تهران، ۱۳۷۸ش/ ۱۹۹۹م.
[۴۰] عمر نسفی، القند فی ذکر علماء سمرقند، ج۱، ص۲۸۹، به کوشش یوسف هادی، تهران، ۱۳۷۸ش/ ۱۹۹۹م.
[۴۱] محمد ابن‌حبان، الثقات، ج۹، ص۷۵، حیدرآباد دکن، ۱۴۰۳ق/ ۱۹۸۳م.    
[۴۲] خلیل صفدی، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۱۱۵، به کوشش ددرینگ، ویسبادن، ۱۳۹۴ق/ ۱۹۷۴م.    


گفتنی است برخی او را دارای تألیفات و تصانیفی دانسته‌اند،
[۴۳] محمد ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۱، ص۶۳۰، به کوشش شعیب ارنؤوط ودیگران، بیروت، ۱۴۱۲ق/ ۱۹۹۲م.
[۴۴] خلیل صفدی، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۱۱۵، به کوشش ددرینگ، ویسبادن، ۱۳۹۴ق/ ۱۹۷۴م.    
اما اثری از او برجای نمانده است.
[۴۵] علی ابن‌ماکولا، الاکمال، ج۴، ص۴۰۵-۴۰۶، بیروت، ۱۴۴۱ق/ ۱۹۹۰م.    
[۴۶] عبدالکریم سمعانی، الانساب، ج۲، ص۴۰۵، حیدرآباد دکن، ۱۳۸۳ق/ ۱۹۶۳م.    


(۱) عبدالرحمان ابن‌ابی‌حاتم، الجرح و التعدیل، حیدرآباد دکن، ۱۳۷۱ق/ ۱۹۵۲م.
(۲) محمد ابن‌حبان، الثقات، حیدرآباد دکن، ۱۴۰۳ق/ ۱۹۸۳م.
(۳) احمد ابن‌حجر، تهذیب التهذیب، حیدرآباد دکن، ۱۳۲۶ق.
(۴) عبدالحی ابن‌عماد، شذرات الذهب، بیروت، ۱۳۹۹ق/ ۱۹۷۹م.
(۵) علی ابن‌ماکولا، الاکمال، بیروت، ۱۴۴۱ق/ ۱۹۹۰م.
(۶) محمد بخاری، «الادب المفرد»، همراه فضل‌الله الصمد فی توضیح‌الادب المفرد فضل‌الله جیلانی، قاهره، ۱۳۷۸ق.
(۷) محمد ذهبی، تاریخ الاسلام، حوادث سالهای ۲۲۱-۲۳۰ق، به کوشش عمر عبدالسلام تدمری، بیروت، ۱۴۰۹ق/ ۱۹۸۹م.
(۸) محمد ذهبی، سیر اعلام النبلاء، به کوشش شعیب ارنؤوط ودیگران، بیروت، ۱۴۱۲ق/ ۱۹۹۲م.
(۹) احمد سلفی، معجم السفر، به کوشش شیرمحمدزمان، اسلام‌آباد، ۱۴۰۸ق/ ۱۹۸۸م.
(۱۰) عبدالکریم سمعانی، الانساب، حیدرآباد دکن، ۱۳۸۳ق/ ۱۹۶۳م.
(۱۱) سیوطی، طبقات الحفاظ، قاهره، ۱۴۰۳ق/ ۱۹۸۳م.
(۱۲) خلیل صفدی، الوافی بالوفیات، به کوشش ددرینگ، ویسبادن، ۱۳۹۴ق/ ۱۹۷۴م.
(۱۳) احمد کلابادی، رجال صحیح البخاری، به کوشش عبدالله لیثی، بیروت، ۱۴۰۷ق/ ۱۹۸۷م.
(۱۴) یوسف مزی، تهذیب الکمال، به کوشش بشار عواد معروف، بیروت، ۱۴۰۳ق/ ۱۹۸۳م.
(۱۵) عمر نسفی، القند فی ذکر علماء سمرقند، به کوشش یوسف هادی، تهران، ۱۳۷۸ش/ ۱۹۹۹م.
(۱۶) یاقوت حموی، معجم البلدان.

۱. ↑ عبدالکریم سمعانی، الانساب، ج۲، ص۴۰۴، حیدرآباد دکن، ۱۳۸۳ق/ ۱۹۶۳م.    
۲. ↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۱، ص۷۹۷.
۳. ↑ احمد ابن‌حجر، تهذیب التهذیب، ج۹، ص۲۱۳، حیدرآباد دکن، ۱۳۲۶ق.    
۴. ↑ محمد ذهبی، تاریخ الاسلام، ج۱، ص۳۶۲، حوادث سالهای ۲۲۱-۲۳۰ق، به کوشش عمر عبدالسلام تدمری، بیروت، ۱۴۰۹ق/ ۱۹۸۹م.
۵. ↑ عبدالرحمان ابن‌ابی‌حاتم، الجرح و التعدیل، ج۳، ص۲۷۸، حیدرآباد دکن، ۱۳۷۱ق/ ۱۹۵۲م.
۶. ↑ یوسف مزی، تهذیب الکمال، ج۲۵، ص۳۴۰-۳۴۱، به کوشش بشار عواد معروف، بیروت، ۱۴۰۳ق/ ۱۹۸۳م.
۷. ↑ احمد ابن‌حجر، تهذیب التهذیب، ج۹، ص۲۱۲، حیدرآباد دکن، ۱۳۲۶ق.    
۸. ↑ عبدالکریم سمعانی، الانساب، ج۲، ص۴۰۴، حیدرآباد دکن، ۱۳۸۳ق/ ۱۹۶۳م.    
۹. ↑ یوسف مزی، تهذیب الکمال، ج۲۵، ص۳۴۱، به کوشش بشار عواد معروف، بیروت، ۱۴۰۳ق/ ۱۹۸۳م.
۱۰. ↑ احمد ابن‌حجر، تهذیب التهذیب، ج۹، ص۲۱۳، حیدرآباد دکن، ۱۳۲۶ق.    
۱۱. ↑ محمد ذهبی، تاریخ الاسلام، ج۱، ص۳۶۰، حوادث سالهای ۲۲۱-۲۳۰ق، به کوشش عمر عبدالسلام تدمری، بیروت، ۱۴۰۹ق/ ۱۹۸۹م.
۱۲. ↑ سیوطی، طبقات الحفاظ، ج۱، ص۱۸۵، قاهره، ۱۴۰۳ق/ ۱۹۸۳م.    
۱۳. ↑ عبدالحی ابن‌عماد، شذرات الذهب، ج۲، ص۵۷، بیروت، ۱۳۹۹ق/ ۱۹۷۹م.
۱۴. ↑ محمد ذهبی، تاریخ الاسلام، ج۱، ص۳۶۱، حوادث سالهای ۲۲۱-۲۳۰ق، به کوشش عمر عبدالسلام تدمری، بیروت، ۱۴۰۹ق/ ۱۹۸۹م.
۱۵. ↑ محمد ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۱۰، ص۶۳۰، به کوشش شعیب ارنؤوط ودیگران، بیروت، ۱۴۱۲ق/ ۱۹۹۲م.
۱۶. ↑ محمد ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۱۰، ص۶۲۹، به کوشش شعیب ارنؤوط ودیگران، بیروت، ۱۴۱۲ق/ ۱۹۹۲م.
۱۷. ↑ محمد ذهبی، تاریخ الاسلام، ج۱، ص۳۶۱، حوادث سالهای ۲۲۱-۲۳۰ق، به کوشش عمر عبدالسلام تدمری، بیروت، ۱۴۰۹ق/ ۱۹۸۹م.
۱۸. ↑ احمد ابن‌حجر، تهذیب التهذیب، ج۹، ص۲۱۲، حیدرآباد دکن، ۱۳۲۶ق.    
۱۹. ↑ احمد ابن‌حجر، تهذیب التهذیب، ج۹، ص۲۱۲-۲۱۳، حیدرآباد دکن، ۱۳۲۶ق.    
۲۰. ↑ عبدالحی ابن‌عماد، شذرات الذهب، ج۲، ص۵۷، بیروت، ۱۳۹۹ق/ ۱۹۷۹م.
۲۱. ↑ محمد ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۱۰، ص۶۲۸، به کوشش شعیب ارنؤوط ودیگران، بیروت، ۱۴۱۲ق/ ۱۹۹۲م.
۲۲. ↑ «الادب المفرد»، همراه فضل‌الله الصمد فی توضیح‌الادب المفرد فضل‌الله جیلانی، قاهره، ۱۳۷۸ق.
۲۳. ↑ محمد ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۱۰، ص۶۲۸، به کوشش شعیب ارنؤوط ودیگران، بیروت، ۱۴۱۲ق/ ۱۹۹۲م.
۲۴. ↑ احمد ابن‌حجر، تهذیب التهذیب، ج۹، ص۲۱۲، حیدرآباد دکن، ۱۳۲۶ق.    
۲۵. ↑ احمد ابن‌حجر، تهذیب التهذیب، ج۹، ص۲۱۳، حیدرآباد دکن، ۱۳۲۶ق.    
۲۶. ↑ عبدالکریم سمعانی، الانساب، ج۲، ص۴۰۴، حیدرآباد دکن، ۱۳۸۳ق/ ۱۹۶۳م.    
۲۷. ↑ محمد ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۱۰، ص۶۲۹، به کوشش شعیب ارنؤوط ودیگران، بیروت، ۱۴۱۲ق/ ۱۹۹۲م.
۲۸. ↑ احمد ابن‌حجر، تهذیب التهذیب، ج۹، ص۲۱۳، حیدرآباد دکن، ۱۳۲۶ق.    
۲۹. ↑ محمد ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۱۰، ص۶۲۹، به کوشش شعیب ارنؤوط ودیگران، بیروت، ۱۴۱۲ق/ ۱۹۹۲م.
۳۰. ↑ محمد ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۱۲، ص۴۰۴، به کوشش شعیب ارنؤوط ودیگران، بیروت، ۱۴۱۲ق/ ۱۹۹۲م.
۳۱. ↑ محمد بخاری، «الادب المفرد»، ج۱، ص۷۱، همراه فضل‌الله الصمد فی توضیح‌الادب المفرد فضل‌الله جیلانی، قاهره، ۱۳۷۸ق.
۳۲. ↑ احمد سلفی، معجم السفر، ص۵۹۰، به کوشش شیرمحمدزمان، اسلام‌آباد، ۱۴۰۸ق/ ۱۹۸۸م.
۳۳. ↑ احمد کلابادی، رجال صحیح البخاری، ج۲، ص۶۵۳، به کوشش عبدالله لیثی، بیروت، ۱۴۰۷ق/ ۱۹۸۷م.
۳۴. ↑ محمد ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۱۰، ص۶۲۸، به کوشش شعیب ارنؤوط ودیگران، بیروت، ۱۴۱۲ق/ ۱۹۹۲م.
۳۵. ↑ احمد ابن‌حجر، تهذیب التهذیب، ج۹، ص۲۱۲، حیدرآباد دکن، ۱۳۲۶ق.    
۳۶. ↑ عبدالرحمان ابن‌ابی‌حاتم، الجرح و التعدیل، ج۳، ص۲۷۸، حیدرآباد دکن، ۱۳۷۱ق/ ۱۹۵۲م.
۳۷. ↑ علی ابن‌ماکولا، الاکمال، ج۴، ص۴۰۵، بیروت، ۱۴۴۱ق/ ۱۹۹۰م.    
۳۸. ↑ عمر نسفی، القند فی ذکر علماء سمرقند، ج۱، ص۸۸، به کوشش یوسف هادی، تهران، ۱۳۷۸ش/ ۱۹۹۹م.
۳۹. ↑ عمر نسفی، القند فی ذکر علماء سمرقند، ج۱، ص۱۲۵، به کوشش یوسف هادی، تهران، ۱۳۷۸ش/ ۱۹۹۹م.
۴۰. ↑ عمر نسفی، القند فی ذکر علماء سمرقند، ج۱، ص۲۸۹، به کوشش یوسف هادی، تهران، ۱۳۷۸ش/ ۱۹۹۹م.
۴۱. ↑ محمد ابن‌حبان، الثقات، ج۹، ص۷۵، حیدرآباد دکن، ۱۴۰۳ق/ ۱۹۸۳م.    
۴۲. ↑ خلیل صفدی، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۱۱۵، به کوشش ددرینگ، ویسبادن، ۱۳۹۴ق/ ۱۹۷۴م.    
۴۳. ↑ محمد ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۱، ص۶۳۰، به کوشش شعیب ارنؤوط ودیگران، بیروت، ۱۴۱۲ق/ ۱۹۹۲م.
۴۴. ↑ خلیل صفدی، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۱۱۵، به کوشش ددرینگ، ویسبادن، ۱۳۹۴ق/ ۱۹۷۴م.    
۴۵. ↑ علی ابن‌ماکولا، الاکمال، ج۴، ص۴۰۵-۴۰۶، بیروت، ۱۴۴۱ق/ ۱۹۹۰م.    
۴۶. ↑ عبدالکریم سمعانی، الانساب، ج۲، ص۴۰۵، حیدرآباد دکن، ۱۳۸۳ق/ ۱۹۶۳م.    


دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ابوعبدالله بیکندی»، ج۱۳، ص۵۳۹۶.    


رده‌های این صفحه : تراجم | علمای اهل سنت | علمای قرن سوم | محدثین اهل سنت
جعبه ابزار