• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ابن خردادبه (مقاله‌دوم)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


ابوالقاسم عبیدالله بن عبدالله کاتب (۲۱۱-حدود ۳۰۰ق)، معروف به ابن خردادبه، کاتب، موسیقی‌دان، مورخ، جغرافی‌دان و از مؤلفان قرن سوم هجری قمری در بغداد بود.


ابوالقاسم عبیدالله بن عبدالله بن احمد بن خردادبه کاتب، به قولی، در سال ۲۱۱ق
[۱] سرکیس، یوسف الیان، معجم المطبوعات العربیه، ج۱، ص۹۲.
به دنیا آمد. اجداد وی ایرانی
[۲] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۴، ص۱۹۰.    
و به گفته بعضی، خراسانی بوده‌اند.
[۳] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۶، ص۲۳۶.    
جد او خردادبه ابتدا مجوسی بود، ولی به دست برامکه مسلمان شد.
[۴] ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۱۸۲.    
عبیدالله در اوایل زندگی به بغداد رفت و در سایه توجه و مراقبت پدر به تحصیل دانش پرداخت و مدتی نیز نزد اسحاق موصلی، موسیقی‌دان بزرگ و مشهور آن عصر به فرا گیری هنر موسیقی اشتغال ورزید.
[۵] مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۵، ص۵۶۹.    
وی به دربار معتمد عباسی (خلافت ۲۵۶-۲۷۹ق) پیوست و از ندما و خصیصین خلیفه شد
[۶] ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۱۸۲.    
و از جانب وی مسئولیت نامه‌رسانی و اطلاع‌رسانی نواحی جبل را به‌عهده گرفت. او کاتب، مورخ
[۷] ابن نجار بغدادی، محمد بن محمود، ذیل تاریخ بغداد، ج۲، ص۱۰.    
و جغرافی‌دان
[۸] جمعی از دانشمندان، فرهنگ زندگی نامه‌ها، ج۱، ص۳۹۵.
بود و افرادی چون ابوعلی کوکبی و ابوعبدالله حکیمی از او روایت کرده‌اند.
[۹] ابن نجار بغدادی، محمد بن محمود، ذیل تاریخ بغداد، ج۲، ص۱۰.    
مسعودی او را پیشوای مؤلفان و کسی که دیگران در نوشتن از او تقلید کرده‌اند، می‌داند.
[۱۰] مسعودی، علی بن حسین، مروج الذهب، ج۱، ص۱۴.


آثار او عبارت‌اند از: ادب السماع، جمهرة انساب، الفرس و النوافل، المسالک و الممالک، الطبیخ، اللهو و الملاهی، الشراب، الانواء، الندام (الندماء) و الجلساء
[۱۱] ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۱۸۲.    
کتاب بزرگی در تاریخ، کتاب اخبار
[۱۲] مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۳، ص۴۱۰.    
حدیثٌ عن اصل الموسیقی و فن الغناء و النِغَم و طبقات المغنین
[۱۳] بروکلمان، کارل، تاریخ الادب العربی، ج۴، ص۲۳۴.
و کتاب جغرافیای بطلیموس را نیز از یک زبان بیگانه به زبان ساده برای معتمد به عربی برگرداند.
[۱۴] جمعی از دانشمندان، فرهنگ زندگی نامه‌ها، ج۱، ص۳۹۵.


وی در حدود ۳۰۰
[۱۵] سرکیس، یوسف الیان، معجم المطبوعات العربیه، ج۱، ص۹۲.
یا ۲۸۰ق درگذشت.
[۱۶] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۴، ص۱۹۰.    
لازم به ذکر است که از مجموع آثار ابن خردادبه جز دو اثر المسالک و الممالک و مختار من کتاب اللهو و الملاهی، بقیه از بین رفته است.
[۱۷] مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۵، ص۵۶۹.    
[۱۸] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۱، ص۶۴۵.    
[۱۹] ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۴، ص۹۶.    
[۲۰] مقریزی، احمد بن علی، الخِطط، ج۱، ص۱۸۴.
[۲۱] مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دائرة المعارف الاسلامیه، ج۱، ص۱۴۹.
[۲۲] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۲۷۸.    
[۲۳] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۱۶۶۵.    
[۲۴] طبری، محمد بن جریر، تاریخ الطبری، ج۸، ص۵۵۶.    
[۲۵] فیروزآبادی، محمد بن یعقوب، القاموس المحیط، ج۴، ص۱۲۳ (واژه رَوْم).    
[۲۶] ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الاغانی، ج۶، ص۱۵۲.
[۲۷] ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الاغانی، ج۶، ص۱۶۱.
[۲۸] ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الاغانی، ج۶، ص۱۷۳.
[۲۹] ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الاغانی، ج۶، ص۲۴۰.
[۳۰] ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الاغانی، ج۶، ص۲۸۳.
[۳۱] ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الاغانی، ج۶، ص۲۹۴.
[۳۲] ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الاغانی، ج۹، ص۶۱.


۱. ↑ سرکیس، یوسف الیان، معجم المطبوعات العربیه، ج۱، ص۹۲.
۲. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۴، ص۱۹۰.    
۳. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۶، ص۲۳۶.    
۴. ↑ ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۱۸۲.    
۵. ↑ مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۵، ص۵۶۹.    
۶. ↑ ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۱۸۲.    
۷. ↑ ابن نجار بغدادی، محمد بن محمود، ذیل تاریخ بغداد، ج۲، ص۱۰.    
۸. ↑ جمعی از دانشمندان، فرهنگ زندگی نامه‌ها، ج۱، ص۳۹۵.
۹. ↑ ابن نجار بغدادی، محمد بن محمود، ذیل تاریخ بغداد، ج۲، ص۱۰.    
۱۰. ↑ مسعودی، علی بن حسین، مروج الذهب، ج۱، ص۱۴.
۱۱. ↑ ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۱۸۲.    
۱۲. ↑ مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۳، ص۴۱۰.    
۱۳. ↑ بروکلمان، کارل، تاریخ الادب العربی، ج۴، ص۲۳۴.
۱۴. ↑ جمعی از دانشمندان، فرهنگ زندگی نامه‌ها، ج۱، ص۳۹۵.
۱۵. ↑ سرکیس، یوسف الیان، معجم المطبوعات العربیه، ج۱، ص۹۲.
۱۶. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۴، ص۱۹۰.    
۱۷. ↑ مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۵، ص۵۶۹.    
۱۸. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۱، ص۶۴۵.    
۱۹. ↑ ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۴، ص۹۶.    
۲۰. ↑ مقریزی، احمد بن علی، الخِطط، ج۱، ص۱۸۴.
۲۱. ↑ مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دائرة المعارف الاسلامیه، ج۱، ص۱۴۹.
۲۲. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۲۷۸.    
۲۳. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۱۶۶۵.    
۲۴. ↑ طبری، محمد بن جریر، تاریخ الطبری، ج۸، ص۵۵۶.    
۲۵. ↑ فیروزآبادی، محمد بن یعقوب، القاموس المحیط، ج۴، ص۱۲۳ (واژه رَوْم).    
۲۶. ↑ ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الاغانی، ج۶، ص۱۵۲.
۲۷. ↑ ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الاغانی، ج۶، ص۱۶۱.
۲۸. ↑ ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الاغانی، ج۶، ص۱۷۳.
۲۹. ↑ ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الاغانی، ج۶، ص۲۴۰.
۳۰. ↑ ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الاغانی، ج۶، ص۲۸۳.
۳۱. ↑ ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الاغانی، ج۶، ص۲۹۴.
۳۲. ↑ ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الاغانی، ج۹، ص۶۱.


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۵۰۴-۵۰۵، برگرفته از مقاله «عبیدالله ابن خردادبه».


رده‌های این صفحه : جغرافی‌دانان قرن 3 (قمری) | درگذشتگان سال 280 (قمری) | درگذشتگان سال 300 (قمری) | شخصیت‌های قرن 3 (قمری) | کاتبان خلفای عباسی | کاتبان قرن 3 (قمری) | مورخان قرن 3 (قمری) | موسیقی‌دانان قرن 3 (قمری) | مولفان قرن سوم | ندیمان خلفای عباسی
جعبه ابزار