ابن‌عبدالدائم ابوالعباس احمد بن عبدالدائم مقدسی فندقی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اِبْن‌ِعَبْدُالدائِم، ابوالعباس احمد بن عبدالدائم بن نعمة بن احمد مقدسی فندقی (۵۷۵ - ۶۶۸ق/۱۱۷۹-۱۲۷۰م)، ملقب به زین
الدین، محدّث و
فقیه حنبلی و
ناسخ بود.
وی در
شام در منطقه فندق الشیوخ‌ِ نابلس متولد شد و برای
استماع حدیث و فراگیری
فقه از بزرگان
سفر های متعدّدی کرد.
از جمله در
دمشق از یحیی بن محمود ثقفی و ابومحمد عبدالرحمان خِرَقی، در
بغداد از مشایخی همچون
ابوالفرج ابن جوزی و ابوالفرج عبدالمنعم بن عبدالوهاب بن کلیب و در
مصر از ابوالقاسم هبةالله بن علی بوصیری حدیث شنید
وی همچنین از ابوالفضل طوسی معروف به خطیب موصل، ابوالفتح ابن شاتیل و نصرالله قزّاز اجازه
روایت دریافت کرد
و از ابن‌صدقه حرانی
صحیح مسلم را شنید، و از
موفق
الدین فقه آموخت
جمع کثیری از سرزمین‌های مختلف برای استماع حدیث به سوی او شتافتند و کسان بسیاری از او
حدیث فراگرفته و روایت کرده‌اند که از آن میان ابن‌فرح اشبیلی، قطب
الدین یونینی،
ابن‌تیمیه ، نجم
الدین ابن صصری، تقی
الدین ابن دقیق العید و شرف
الدین دمیاطی قابل ذکرند
ابن‌عبدالدائم بسیار تند می‌نوشت و دارای خطی نیکو بود و رساله‌های پراکنده و کتاب‌های بزرگ بسیار از جمله
تاریخ دمشق
ابن‌عساکر را به خط خود نوشت
گفته شده که او با یک نظر به صفحه آن را می‌نوشت، از این رو در نوشته‌هایش اغلاط زیادی به چشم می‌خورد و فاقد دقت لازم بود.
در اواخر عمر پس از ۵۰
سال استنساخ کتب و ۶۰ سال آموختن حدیث، ناتوان و
نابینا گشت و در دمشق
وفات یافت و در سفح قاسیون
دفن شد
به گفته ابن‌رجب
وی مشیخه‌ای برای خود استخراج کرده و نیز تاریخی برای خود گردآورده بود. نسخه‌ای از مشیحه او در دست است.
از وی کتابی به نام فاکهة المجالس و فکاهة المجالس نیز برجای مانده که گلچینی از تاریخ دمشق
ابن‌عساکر است. مؤلف در این گزینش بیشتر جنبه ادبی را در نظر داشته است. نسخه‌ای از این اثر به خط مؤلف در آکسفورد و دو نسخه دیگر در کتابخانه لاله‌لی ترکیه و خزانه المجمع العلمی دمشق موجود است.
(۱) ابن‌رافع
سلامی، محمد، منتخب المختار، به کوشش عباس عزاوی، بغداد، ۱۳۵۷ق/۱۹۳۸م.
(۲) ابن‌رافع
سلامی، محمد، الوفیات، به کوشش صالح مهدی عباس و بشار عواد معروف، بیروت، ۱۴۰۲ق/۱۹۸۲م.
(۳) ابن‌رجب، عبدالرحمان، الذیل علی طبقات الحنابله، به کوشش محمد حامد الفقی، قاهره، ۱۳۷۲ق/۱۹۵۳م.
(۴) ابن‌شاکر کتبی، محمد، فوات الوفیات، به کوشش احسان عباس، بیروت، ۱۹۷۱م.
(۵) ذهبی، محمد، العبر، به کوشش سعید بن بسیونی زعلول، بیروت، ۱۹۸۵م.
(۶) سید، فؤاد، فهرس المخطوطات المصوره، قاهره، ۱۹۵۴م.
(۷) سید، فؤاد، خطی.
(۸) صفدی، خلیل، الوافی بالوفیات، به کوشش احسان عباس، بیروت، ۱۳۸۹ق/۱۹۶۹م.
(۹) مجلة معهد المخطوطات العربیه، مصر، ۱۳۷۵ق/۱۹۵۵م.
(۱۰) منجد، صلاح
الدین، معجم‌المورخین‌الدمشقیین، بیروت، ۱۳۹۸ق/ ۱۹۷۸م.
(۱۱) یونینی، موسی، ذیل مرآة الزمان، حیدرآباد دکن، ۱۳۷۵ق/۱۹۵۵م .
دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «ابن‌عبدالدائم»، ج۴، ص۱۴۷۴.
