ابن‌سعاده ابوعبدالله محمد بن یوسف مرسی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اِبْن‌ِ سَعاده، ابوعبدالله محمد بن یوسف بن سعادة مُرسی (۴۹۶- ۵۶۵ق/۱۱۰۳-۱۱۷۰م)، خطیب، عارف، محدث، فقیه مالکی و از قضاة
اندلس است.
وی در مُرسیه
اندلس متولد شد.
او تحصیلات مقدماتی را نزد ابوعلی صَدَفی آموخت و همزمان در درس
فقه و حدیث‌ِ ابومحمد بن ابی جعفر شرکت جست.
سپس به غرب اندلس
سفر کرد و از ابومحمد بن عتاب، اوبحر اسدی، ابوالولید بن رشد (پدربزرگ ابن رشد معروف)، ابوعبدالله بن حاج و ابوبکر بن العربی
حدیث شنید.
ابن سعاده در ۵۲۰ق/۱۱۲۶م به مشرق مسافرت کرد و در اسکندریه فقه و
کلام را نزد ابوالحاج بن نادر مَیورَقی فرا گرفت.
سال بعد به
حج رفت و در
مکه با ابوالحسن رزین بن معاویة عبدری - امام مالکیه در آنجا - و ابومحمد بن صدقه معروف به ابن غزال ملاقات و از آنان
استماع حدیث کرد. به علاوه، بخشی از تصنیف ابوحامد غزالی را نزد ابوالحسن علی بن سند بن عیاش غسانی (شاگرد غزالی) فرا گرفت و مجدداً به مصر بازگشت و در اسکندریه از برخی علمای دیگر حدیث شنید و تا هنگام درگذشت میورقی در آنجا اقامت کرد
و ظاهراً در همین سفر بود که با افکار
صوفیان آشنا و تا حدی بدانان گرایش یافت.
در ۵۲۶ق در راه بازگشت به دیار خویش در شهر مهدیه با ابوعبدالله مازری دیدار کرد و قسمتی از کتاب المعلم بفوائد مسلم او را از وی فرا گرفت و پس از آن به زادگاه خویش بازگشت و به تعلیم فقه و حدیث پرداخت.
ابن سعاده گذشته از تبحر در فقه و حدیث، با
تفسیر و کلام نیز کاملاً آشنا بود.
وی خطیب
جمعه در شهرهای مرسیه، بَلَنسیه و شاطبه نیز بود و پس از سقوط دولت لمتونیان (
۵۳۹ق/۱۱۴۴م) در مرسیه و سپس در شاطبه عهده‌دار منصب
قضا شد.
وی سرانجام بعد از کناره‌گیری از سمت قضا در شاطبه درگذشت.
برخی از شاگردان وی اینانند: ابوالحسن بن هذیل، محمد بن عبدالسلام مرادی، محمد بن محمد قیسی مقری، محمد ابن یوسف بن مفرج معروف به ابن خبّاز و محمد بن محمد بن موسی تجیبی.
کتاب شجرة الوهم المترقیة الی ذروة الفهم تنها
اثر منسوب به اوست که به گفته ابن ابار تألیفی بی‌سابقه بود.
(۱) ابن ابار محمد، التکلمة لکتاب الصلة به کوشش عطار حسینی، قاهره، ۱۹۵۶م.
(۲) بغدادی، هدیه.
(۳) سیوطی، بغیة الوعاة به کوشش محمد ابوالفضل ابراهیم، ۱۳۸۴ق/۱۹۶۴م.
(۴) ضبی احمد، بغیةالملتمس به کوشش فرانسیسکو کودرا، مادرید، ۱۸۸۴م.
دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ابن سعاده»، شماره۱۳۰۸.
