ابن‌امیرحاج ابوجعفر محمد بن حسین حسینی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اِبْن اَمیرِ حاج، ابوجعفر
محمد بن حسین حسینی (د ح ۱۱۸۳ق/ ۱۷۶۹م)،
عالم،
ادیب و شاعر
شیعی
مذهب نجفی است.
نسب وی با ۲۲ واسطه به
امام زین‌العابدین سجاد (علیه‌السلام) می‌رسد.
از زادگاه و تاریخ
تولد و زندگانی او اطلاع دقیقی در دست نیست، جز اینکه نوشته‌اند وی ساکن
نجف اشرف بوده و در همان شهر درگذشته است.
درباره استادان و شاگردان وی نیز آگاهی چندانی نیست و تنها محسن امین
یکی از استادان وی را، به نام سید نصرالله بن حسین حائری مدرس نام برده است.
چند اثر به ابن امیرحاج نسبت داده‌اند که تاکنون فقط یکی از آن‌ها به چاپ رسیده است و آن کتاب شرح الشّافیة ابوفراس است که برای ابوسعد عبدالله فخریزاده، قاضی
عراق تألیف کرده است.
تألیف کتاب در ۱۱۷۴ق آغاز و در ۱۱۸۳ق پایان یافته و سپس به چاپهای متعدد رسیده است.
آنچه از آثار خطی وی می‌شناسیم عبارت است از:
الایات الباهرات فی معجزات النبی (صلی اله علیه و ال و سلم) و الائمة الهداة (علیه‌السلام)، که آن را برای سیدنصرالله بن حسین حائری مدرس (استاد خود) به نظم درآورده است.
نسخه‌ای ناقص از این کتاب در کتابخانه شخصی محمدعلی خوانساری موجود بوده است
ارجوزة فی تاریخ المعصومین الاربعة عشر، که به گفته
آقابزرگ
ضمن مجموعه‌ای در خزانه کتب آل عیسی عطار در
بغداد موجود بوده و خود او آن را دیده است. این کتاب با عنوان منظومة فی تواریخ الائمه (علیه‌السلام) نیز یاد شده است؛ تاریخ نورالباری، دیوان شعری است در تاریخ
اهل بیت که آن را بعد از کتاب الایات الباهرات در اواخر
عمر در ۱۱۷۷ق سروده و در پایان آن ارجوزه‌ای راجع به سلسله نسب فخریزاده آورده است. نسخه‌ای از آن در مکتبه
شیخ محمد سماوی موجود است و آقابزرگ
آن را دیده و نوشته است که گویا به خط خود ناظم است. وی در مقدمه مآثر، خود را «شاعر آل رسول‌الله» خوانده است
مآثر آباءِ خاتم الانبیاء که درباره معرفی نیاکان
پیامبر (صلی اله علیه و ال و سلم) است نسبت آن حضرت را با ۴۹ واسطه به
حضرت آدم رسانده است. نسخه‌ای از این کتاب به خط ابوالقاسم شریف اصفهانی مازندرانی در ۱۲۷۱ق به شماره ۶۲۲۵ در کتابخانه مرکزی
دانشگاه تهران
موجود است؛ نفثات المصدور، که نسخه‌ای از آن در کتابخانه
محمد سماوی محفوظ است.
(۱) آقابزرگ طهرانی ، الذریعة.
(۲) آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعة فی القرن الثانی بعد العشرة، نسخه خطی، کتابخانه شخصی سید عزیز طباطبائی در قم.
(۳)
محمد ابن‌امیر حاج، مآثر آباء خاتم‌الانبیاء، فیلم نسخه شماره ۶۲۲۵ کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران.
(۴) محسن امین، اعیان الشیعة، به کوشش حسن امین، بیروت، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م.
(۵) جامعه، خطی.
(۶)
محمد علی مدرس، ریحانة الادب، تبریز، ۱۳۴۷ش.
(۷) مرکزی، خطی.
(۸) مشار، چاپی عربی.
دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «حاج‌ابوجعفر ابن‌امیر»، ج۳، ص۹۱۰.
